Đấu tranh với hiện tượng “lệch chuẩn văn hóa” trên không gian mạng

Lệch chuẩn văn hóa - mối nguy ẩn mình trong thế giới ảo

“Lệch chuẩn văn hóa” có thể hiểu là những hành vi, lời nói, sản phẩm hoặc xu hướng đi ngược lại giá trị đạo đức, thẩm mỹ và chuẩn mực xã hội, làm suy giảm văn hóa ứng xử, ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức cộng đồng. Ngày 24-10, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP HCM đã có công văn về việc “Đề nghị định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hoá”. Công văn nhận định thời gian gần đây, xuất hiện tình trạng đáng lo ngại trong môi trường âm nhạc. Một số ca sĩ trẻ sáng tác, biểu diễn và lan tỏa trên MXH những ca khúc thể hiện ngôn ngữ âm nhạc cẩu thả, phản cảm, dung tục, dùng ngôn ngữ tiếng Việt không trong sáng; thậm chí biến âm nhạc thành nơi trút giận, đả kích, công kích lẫn nhau, thể hiện thái độ ngạo mạn, thiếu văn minh, thiếu đạo đức nghề nghiệp và không tôn trọng khán giả hay cổ súy sử dụng chất cấm, lối sống buông thả, giang hồ, tệ nạn xã hội…

Thực tế hiện nay trên không gian mạng, hiện tượng này đang diễn ra với nhiều hình thức tinh vi và đa dạng: Từ việc một số cá nhân phát tán clip phản cảm, ca khúc dung tục, ngôn ngữ tục tĩu, cho đến việc xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ danh nhân, cổ súy lối sống thực dụng, hưởng thụ, cá nhân chủ nghĩa. Nhiều “hiện tượng mạng” được tung hô không vì tài năng, cống hiến, mà vì những chiêu trò gây sốc, lệch chuẩn, thậm chí phản văn hóa. Một bộ phận người dùng mạng trong đó có thanh niên, học sinh dễ bị cuốn theo các “trào lưu lệch chuẩn” mà không ý thức được tác động tiêu cực đến bản thân và xã hội.

Nguyên nhân của hiện tượng lệch chuẩn văn hóa trên MXH là do sự phát triển bùng nổ của công nghệ số và MXH đã khiến thông tin lan truyền với tốc độ chóng mặt, vượt quá khả năng kiểm soát của cơ quan quản lý. Cơ chế “thuật toán đề xuất” của các nền tảng thường ưu tiên nội dung có lượng tương tác cao, bất kể giá trị tích cực hay tiêu cực. Điều này vô tình khiến nội dung giật gân, lệch chuẩn, phản cảm dễ được phổ biến hơn những giá trị chân chính. Bên cạnh đó, ý thức văn hóa, trách nhiệm xã hội của một bộ phận người sáng tạo nội dung còn thấp. Vì lợi ích cá nhân, họ sẵn sàng đánh đổi giá trị đạo đức, thuần phong mỹ tục để câu “view”, câu “like”, làm giàu từ những nội dung lệch chuẩn. Cùng với đó là việc một số người dùng, trong đó có một số quân nhân trẻ còn hạn chế kỹ năng nhận diện thông tin, thiếu bản lĩnh văn hóa khi tiếp xúc với môi trường mạng. Thói quen chia sẻ, bình luận theo cảm tính, thiếu chọn lọc vô tình khiến “rác văn hóa” lan rộng. Một nguyên nhân đặc biệt nữa là sự chống phá quyết liệt của của các thế lực thù địch trên lĩnh vực văn hóa - tư tưởng. Chúng lợi dụng mạng xã hội để “gài cắm” thông tin sai trái, xuyên tạc, sử dụng chiêu bài “tự do sáng tạo” hay “phản biện xã hội” để làm lệch lạc giá trị, gây hoài nghi, phai nhạt niềm tin của một bộ phận người dân, trong đó có thanh niên và quân nhân.

Tăng cường sức đề kháng để phòng, chống văn hóa xấu độc

Hiện tượng lệch chuẩn văn hóa không chỉ gây suy giảm phẩm chất đạo đức, làm phai nhạt lý tưởng cách mạng, mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây mất đoàn kết, vi phạm kỷ luật, ảnh hưởng đến sức mạnh chiến đấu và uy tín của Quân đội. Do đó, việc giáo dục, định hướng và nâng cao sức đề kháng để phòng, chống văn hóa xấu độc trong quân nhân là yêu cầu cấp bách và lâu dài.

Trước hết các cơ quan, đơn vị trong Quân đội cần tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và bản lĩnh văn hóa cho cán bộ, chiến sĩ. Các đơn vị cần đưa nội dung “văn hóa mạng xã hội” vào các hoạt động sinh hoạt chính trị, học tập, giao lưu, tọa đàm; giúp cán bộ, chiến sĩ hiểu rõ tác hại của lệch chuẩn văn hóa và trang bị kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, có trách nhiệm. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần chủ động theo dõi, phát hiện và xử lý kịp thời các nguồn thông tin sai trái, phản cảm, xuyên tạc liên quan đến Quân đội; phối hợp với các nền tảng số, cơ quan quản lý văn hóa để ngăn chặn, gỡ bỏ nội dung xấu độc. Đội ngũ cán bộ, đảng viên phải nêu cao vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, gương mẫu trong phát ngôn, hành động, ứng xử trên mạng.

Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị cần làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền lan tỏa các giá trị văn hóa tích cực, nhân văn, định hướng thị hiếu thẩm mỹ đúng đắn, tạo sức đề kháng mạnh mẽ trước làn sóng lệch chuẩn trên không gian mạng. Đồng thời, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong từng đơn vị; thực hiện hiệu quả Phong trào “Xây dựng môi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh, phong phú trong Quân đội” gắn với Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Song song với việc ban hành quy định cụ thể về sử dụng mạng xã hội, cần khuyến khích cán bộ, chiến sĩ tự giác rèn luyện, chủ động sàng lọc thông tin, có thái độ đúng mực trước nội dung sai lệch, kiên quyết không chia sẻ, bình luận hoặc cổ súy những hành vi lệch chuẩn văn hóa.

Đối với Quân đội, việc đấu tranh phòng chống văn hóa xấu độc, lệch chuẩn mực xã hội… chính là góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”, bảo vệ bản lĩnh chính trị của từng quân nhân. Khi mỗi cán bộ, chiến sĩ đều có sức đề kháng để phòng, chống các thông tin văn hóa độc hại trên không gian mạng, biết chọn lọc, tiếp nhận và lan tỏa những giá trị tích cực của xã hội, sẽ góp phần xây dựng môi trường mạng trong sạch, lành mạnh và nhân văn.