Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” - Bài học đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam

Bộ đội tên lửa chuẩn bị chiến đấu, năm 1972. Ảnh tư liệu. 

Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” đã trở thành một sự kiện lịch sử trọng đại và để lại nhiều bài học quý đối với sự nghiệp cách mạng, nhất là trong xây dựng Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam chúng ta cần quán triệt và thực hiện tốt những nội dung sau:

Một là, nâng cao khả năng nghiên cứu, phân tích, dự báo chiến lược, làm tốt công tác tham mưu, xử lý các tình huống, không để bị động, bất ngờ

Nhờ nghiên cứu, nắm chắc âm mưu, thủ đoạn của đế quốc Mỹ, ngay từ sớm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dự báo đúng tình hình và chỉ đạo Bộ tư lệnh Phòng không phải thường xuyên quan tâm theo dõi chặt chẽ, nắm chắc về máy bay B-52 và hoạt động của nó. Đặc biệt, đầu năm 1968, Người đã nhận định: “Sớm muộn rồi đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B-52 ra đánh Hà Nội, rồi có thua nó mới chịu thua... Phải dự kiến trước tình huống này càng sớm càng tốt, để có thời gian mà suy nghĩ chuẩn bị...". Dự báo chiến lược của Người là định hướng quan trọng để các cơ quan tham mưu chiến lược chủ động đề ra những chủ trương, biện pháp tác chiến, tích cực tìm cách đánh B-52 hiệu quả nhất. Nhận rõ bản chất ngoan cố, lật lọng của đế quốc Mỹ, từ tháng 10-1972, Bộ Chính trị, Chính phủ, QUTƯ đã liên tiếp chỉ đạo quân và dân miền Bắc, đặc biệt là các lực lượng vũ trang đề cao cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu, đập tan mọi hành động phiêu lưu quân sự của địch.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của QUTƯ, Bộ Tổng Tư lệnh và Bộ Tổng Tham mưu QĐND Việt Nam, sau nhiều lần điều chỉnh, bổ sung, Quân chủng Phòng không-Không quân (PK-KQ) đã hoàn chỉnh bản kế hoạch tác chiến đánh trả cuộc tập kích chiến lược đường không bằng B-52 của đế quốc Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng, cùng các tài liệu hướng dẫn về cách đánh B-52. Nhờ chủ động nắm bắt và phân tích tình hình, dự đoán đúng âm mưu, thủ đoạn của địch, làm tốt công tác chuẩn bị về lực lượng, thế trận, bằng cách đánh thông minh, sáng tạo, quân và dân Thủ đô Hà Nội, TP Hải Phòng và các địa phương miền Bắc đã làm nên Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” cuối năm 1972.

Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Ở trong nước, các thế lực thù địch đẩy mạnh “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và mưu đồ “phi chính trị hóa” Quân đội. Do vậy, việc chú trọng công tác dự báo chiến lược, nghiên cứu, đánh giá chính xác tình hình, nhận thức rõ đối tác, đối tượng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng để tham mưu đúng, trúng, kịp thời, hiệu quả, giải quyết tốt các mối quan hệ quốc tế, bảo đảm lợi ích quốc gia-dân tộc, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Vận dụng bài học từ thực tiễn lịch sử, để bảo vệ vững chắc Tổ quốc “từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy”, Quân đội phải nâng cao năng lực dự báo chiến lược, giữ vững thế chủ động chiến lược; không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Đây vừa là tư tưởng chỉ đạo, vừa là yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong xây dựng QĐND Việt Nam, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Là lực lượng nòng cốt trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ hòa bình, ổn định của đất nước, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân, nhất là cơ quan cấp chiến lược, chiến dịch cần chủ động nâng cao năng lực nghiên cứu, đánh giá, dự báo chính xác tình hình, kịp thời tham mưu với QUTƯ, Bộ Quốc phòng đề xuất với Đảng, Nhà nước đề ra chủ trương, đối sách xử lý thắng lợi các tình huống về quân sự, quốc phòng cả trên không, trên đất liền, trên biển, đảo và trên không gian mạng, kiên quyết không để đất nước bị động, bất ngờ.

Hai là, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu

Trong trận quyết chiến chiến lược cuối năm 1972, quân và dân ta, nhất là Quân chủng PK-KQ phải đương đầu với kẻ thù có tiềm lực kinh tế mạnh, vũ khí tối tân, sử dụng máy bay ném bom chiến lược B-52 được mệnh danh là “bất khả xâm phạm”, “không thể bị bắn rơi bởi bất kể vũ khí nào của đối phương” nên ít nhiều nảy sinh tâm lý lo ngại ở cả trong nước cũng như bạn bè trên thế giới, thậm chí chưa tin vào khả năng đánh thắng của ta. Do đó, việc xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm cho bộ đội lúc này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Quán triệt chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Dù đế quốc Mỹ có lắm súng, nhiều tiền. Dù chúng có B-57, B-52, hay “bê” gì đi chăng nữa ta cũng đánh... mà đã đánh là nhất định thắng”, trước chiến dịch, toàn Đảng, toàn quân và toàn dân tiến hành đợt sinh hoạt chính trị tư tưởng sâu rộng, quyết tâm đánh thắng máy bay B-52.

Với bản lĩnh, ý chí, quyết tâm cao độ, trong quá trình chiến đấu, quân và dân miền Bắc đã kiên cường vượt qua mọi thử thách ác liệt, vững tay súng, chủ động, sáng tạo trong nghiên cứu, cải tiến các loại vũ khí đánh B-52, tìm các phương pháp chống nhiễu, bắn rơi máy bay B-52 tại chỗ, bắt sống giặc lái, tạo niềm tin sắt đá đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, chiến tranh hiện đại sẽ là cuộc chiến tranh sử dụng nhiều vũ khí chính xác công nghệ cao, mang tính chất hủy diệt lớn. Do vậy, việc phát huy kinh nghiệm quý trong xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí, quyết tâm chiến đấu trong Chiến dịch Phòng không Hà Nội-Hải Phòng cuối năm 1972, nhằm xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, nâng cao chất lượng tổng hợp và sức chiến đấu của bộ đội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Trước hết, phải tiếp tục giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội, toàn quân tập trung xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, gắn với xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”. Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng cho bộ đội, thực hiện nghiêm Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”. Đội ngũ cán bộ các cấp trong toàn quân, nhất là đội ngũ cán bộ chủ trì phải thực hiện tốt việc “tự soi, tự sửa”, nêu cao tinh thần đoàn kết, gương mẫu thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ, chủ động đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong Quân đội; phòng, chống có hiệu quả âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, chống “phi chính trị hóa” Quân đội. Tích cực nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, làm cơ sở để đề ra giải pháp phù hợp xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị. Cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp tập trung xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, có ý chí quyết tâm chiến đấu cao, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân, sẵn sàng nhận và hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao.

Ba là, xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân vững mạnh, trong đó, tập trung xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, ưu tiên một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại

Với tầm nhìn chiến lược, tư duy quân sự sắc sảo, nên ngay sau khi đế quốc Mỹ sử dụng máy bay B-52 tham chiến ở miền Nam, Bộ Chính trị, QUTƯ chủ trương thành lập Quân chủng PK-KQ (tháng 10-1963), tập trung nguồn lực trong nước và viện trợ quân sự của Liên Xô cũng như các nước xã hội chủ nghĩa anh em khác để xây dựng các đơn vị bộ đội chủ lực radar, không quân tiêm kích, tên lửa phòng không, pháo phòng không và một số đơn vị bảo đảm kỹ thuật vững mạnh, trang bị hiện đại, kết hợp với củng cố lực lượng phòng không rộng khắp ở miền Bắc để sẵn sàng đối phó với các bước leo thang chiến tranh của địch. Cùng với đó, việc bố trí lực lượng phòng không ba thứ quân, xây dựng thế trận phòng không liên hoàn, vững chắc tạo nên thế trận nhiều tầng, nhiều nấc, liên hoàn, hiểm hóc như “thiên la, địa võng” đánh địch trên mọi hướng, mọi độ cao, mọi thời điểm, mọi khu vực.

Đặc biệt, thực tế tác chiến trong Chiến dịch Phòng không Hà Nội-Hải Phòng cuối năm 1972 đã cho thấy sự chủ động của ta trong thế bố trí và tổ chức lực lượng đánh rộng khắp, nhiều loại máy bay địch, nhưng tập trung vào tiêu diệt máy bay B-52 trên khu vực tác chiến chủ yếu là địa bàn Thủ đô Hà Nội, với lực lượng phòng không và không quân tiêm kích làm nòng cốt, bộ đội tên lửa làm chủ công. Với sự chuẩn bị chu đáo mọi mặt cùng nghệ thuật tác chiến phòng không, sử dụng lực lượng hợp lý, quân và dân ta đã đánh thắng giòn giã nhiều trận, nhất là các trận then chốt quyết định, bắn rơi tại chỗ nhiều máy bay B-52, làm thất bại hoàn toàn cuộc tập kích chiến lược đường không của địch.

Vận dụng bài học này vào sự nghiệp xây dựng Quân đội hiện nay, chúng ta cần coi trọng hơn nữa việc xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân (bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân tự vệ) cân đối và đồng bộ, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, khả năng phối hợp tác chiến cao. Đẩy nhanh lộ trình hiện đại hóa Quân đội theo mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI đã xác định: Xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu đến năm 2030 xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Quân chủng PK-KQ là một trong các lực lượng được ưu tiên đầu tư tiến thẳng lên hiện đại. Phải chú trọng xây dựng Quân đội nói chung, lực lượng PK-KQ nói riêng cả về con người và vũ khí, trang bị; lấy xây dựng con người là trung tâm. Tiếp tục đầu tư mua sắm một số loại vũ khí, trang bị mới, hiện đại; đồng thời cải tiến, hiện đại hóa một số loại vũ khí, trang bị hiện có. Đầu tư nâng cấp một số công trình sân bay, công trình chiến đấu, bảo đảm cho các lực lượng của Quân chủng PK-KQ có đủ sức mạnh làm nòng cốt trên mặt trận đối không trong sự nghiệp quản lý và bảo vệ bầu trời của Tổ quốc, trên không gian tác chiến mở rộng, bao gồm đất liền và trên biển.

Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các nghị quyết của trên về tổ chức Quân đội; điều chỉnh tổ chức biên chế bảo đảm “tinh, gọn, mạnh”, có cơ cấu đồng bộ, hợp lý, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, đồng bộ giữa vũ khí, trang bị với nhân lực, bảo đảm cho Quân đội có sức cơ động cao, cân đối giữa các đơn vị chủ lực sẵn sàng chiến đấu và đơn vị bảo đảm, phục vụ, giữa lực lượng thường trực, dự bị động viên và dân quân tự vệ. Đẩy mạnh xây dựng chính quy, duy trì chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội, thực hiện nghiêm chế độ trực sẵn sàng chiến đấu, quản lý chặt chẽ vùng trời, vùng biển, biên giới, nội địa và các địa bàn chiến lược, trọng điểm. Đồng thời, coi trọng nâng cao chất lượng công tác hậu cần, kỹ thuật, công nghiệp quốc phòng...

Bốn là, chú trọng công tác huấn luyện, diễn tập, nâng cao năng lực, sức chiến đấu của bộ đội, khả năng, trình độ tổ chức hiệp đồng giữa các đơn vị, lực lượng trong toàn quân

Sau nhiều năm tháng vừa đánh địch ở tuyến lửa Quân khu 4, vừa dày công nghiên cứu, đến tháng 9-1972, Quân chủng PK-KQ đã xây dựng cuốn “sách đỏ” về cách đánh B-52 và phổ biến, huấn luyện cho các đơn vị tên lửa. Trước khi bước vào chiến dịch, bộ đội ta đã được huấn luyện kỹ cách phát hiện và cách đánh B-52 theo tài liệu do Quân chủng PK-KQ biên soạn. Trên cơ sở nắm chắc địch, thực tế huấn luyện và chiến đấu, bộ đội ta còn phát huy tính sáng tạo, linh hoạt, biết cách tận dụng các loại đài và trang thiết bị quan sát mà địch không chú ý để phát hiện B-52 trong đội hình nhiễu dày đặc; kết hợp quan sát bằng mắt thường với radar, lấy thô sơ để đối phó với hiện đại; đồng thời, sử dụng đồng bộ nhiều biện pháp khác để phát hiện địch một cách chính xác, kịp thời và liên tục.

Vận dụng bài học kinh nghiệm này trong quá trình xây dựng Quân đội, cần chú trọng công tác huấn luyện, diễn tập, không ngừng nâng cao năng lực và trình độ hiệp đồng chiến đấu của bộ đội. Đẩy mạnh đổi mới công tác huấn luyện theo tư duy mới về quân sự, quốc phòng của Đảng và đáp ứng yêu cầu Chiến lược bảo vệ Tổ quốc, Chiến lược quân sự, Chiến lược quốc phòng, Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng. Trong quá trình huấn luyện, cần quán triệt sâu sắc và thực hiện tốt phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc”, coi trọng công tác huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, sát thực tế chiến đấu; huấn luyện làm chủ vũ khí, trang bị, nhất là vũ khí, trang bị mới, hiện đại; tăng cường huấn luyện đêm, cơ động nhanh, huấn luyện hiệp đồng, xử lý các tình huống phức tạp trên biển, đảo và biên giới đất liền, khu vực trọng điểm; huấn luyện cứu hộ, cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa cho cả lực lượng thường trực, dự bị động viên và dân quân tự vệ. Kết hợp huấn luyện quân sự với giáo dục chính trị và rèn luyện thể lực, nâng cao bản lĩnh, quyết tâm và khả năng cơ động trong mọi điều kiện, hoàn cảnh...

Năm là, tăng cường hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, góp phần tăng cường sức mạnh và vị thế quốc tế của Quân đội

Trong Chiến dịch Phòng không Hà Nội-Hải Phòng cuối năm 1972, bằng việc phát huy sức mạnh nội lực là chủ yếu, kết hợp với sức mạnh thời đại, Việt Nam đã nhận được sự giúp đỡ chí nghĩa, chí tình của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa, lực lượng PK-KQ cơ bản được trang bị đầy đủ các loại vũ khí, khí tài hiện đại. Ngoài ra, Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa anh em còn tích cực đào tạo giúp Việt Nam đội ngũ cán bộ quân sự giỏi, có thể khai thác, sử dụng các loại vũ khí, khí tài; đồng thời, cử nhiều chuyên gia quân sự sang trực tiếp giúp bộ đội Việt Nam về mặt kỹ thuật, trong đó, một số chuyên gia đã hy sinh khi thực hiện nhiệm vụ quốc tế cao cả tại Việt Nam. Đó còn là sự ủng hộ to lớn của nhân loại tiến bộ khắp năm châu, trong đó có nhân dân tiến bộ Mỹ đối với cuộc chiến tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam, đã cổ vũ, động viên mạnh mẽ quân và dân ta quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

Để vận dụng bài học trên vào sự nghiệp xây dựng Quân đội hiện nay, trước hết phải tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả đường lối, chính sách đối ngoại quốc phòng của Đảng, Nhà nước, QUTƯ và Bộ Quốc phòng. Không ngừng nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, nhằm tận dụng, huy động các nguồn lực từ bên ngoài phục vụ đắc lực cho sự nghiệp hiện đại hóa quân đội.

Cùng với đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực, cần thúc đẩy hợp tác trong phát triển công nghiệp quốc phòng, kỹ thuật quân sự. Thực hiện nhất quán phương châm vừa hợp tác, vừa đấu tranh; kiên định, kiên trì nguyên tắc chiến lược; linh hoạt, mềm dẻo về sách lược, làm cho đối ngoại quốc phòng trở thành công cụ hữu hiệu, kênh ngoại giao quan trọng, trực tiếp hỗ trợ cho ngoại giao Nhà nước. Phát triển quan hệ hợp tác quốc phòng với tất cả các nước, nhất là các nước láng giềng, các nước ASEAN, các đối tác chiến lược, đối tác toàn diện, xây dựng lòng tin, tạo sự ủng hộ, giúp đỡ quốc tế. Tích cực tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; tăng cường trao đổi đoàn quân sự các cấp; đối thoại chính sách quốc phòng cấp cao; tham gia các diễn đàn quốc tế và khu vực... góp phần nâng cao vị thế, uy tín của đất nước và QĐND Việt Nam trên trường quốc tế và thực hiện thắng lợi phương châm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.  

Thượng tướng NGUYỄN TÂN CƯƠNG - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng

Theo qdnd.vn