Kỷ niệm 55 năm Ngày truyền thống Trung đoàn Tên lửa 261 (30-5-1966/30-5-2021)
Viết tiếp truyền thống vẻ vang Đoàn Thành Loa anh hùng
Ngày 30-5-1966, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ký Quyết định số 42/QĐ-QP thành lập Trung đoàn 261. Sự ra đời của Trung đoàn đánh dấu bước phát triển vượt bậc của Bộ đội Tên lửa Phòng không làm nhiệm vụ chiến đấu đánh địch trên tầng cao, tầng trung, góp phần hoàn chỉnh thế trận tác chiến phòng không trên miền Bắc. Tiếp đó, ngày 12-3-1969, Tư lệnh Quân chủng Lê Văn Tri ký Quyết định số 303/TM-QL, hợp nhất Trung đoàn 261 với Trung đoàn 278 thành một đơn vị lấy phiên hiệu là Trung đoàn 261.
Báo động chiến đấu tại Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 261. (Ảnh chụp trước ngày 27-4-2021)Vào giữa tháng 7-1967, Trung đoàn được lệnh hành quân sang Liên Xô (trước đây) huấn luyện chuyển loại khí tài mới. Tháng 3-1968, Trung đoàn về nước, biên chế thuộc Sư đoàn Phòng không 365, làm nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ các mục tiêu trọng yếu phía Bắc Thủ đô Hà Nội, chủ yếu đánh máy bay bay thấp và máy bay trinh sát không người lái. Ngày 2-1-1969, Tiểu đoàn 56 từ trận địa núi Chè (Tiên Sơn, Hà Bắc) đã bắn rơi 1 máy bay không người lái 147SB bay ở độ cao rất thấp, lập chiến công đầu cho Trung đoàn. Tiểu đoàn 56 được Quân chủng khen thưởng và được Tỉnh ủy Hà Bắc tặng Cờ đơn vị lập công đầu Xuân năm 1969. Sau gần hai năm cơ động chiến đấu trên địa bàn Hà Bắc, cuối tháng 10-1970, do yêu cầu nhiệm vụ, Trung đoàn được biên chế trực thuộc Sư đoàn Phòng không 361 và chuyển về đóng quân tại vùng đất Cổ Loa và vinh dự được mang tên “Đoàn Tên lửa Thành Loa”.
Trong Chiến dịch Phòng không bảo vệ Hà Nội, Hải Phòng và các tỉnh lân cận cuối tháng 12-1972, Trung đoàn 261 là đơn vị bắn rơi tại chỗ chiếc B-52 đầu tiên vào lúc 20 giờ 13 phút đêm 18-12-1972 và là Trung đoàn Tên lửa bắn rơi nhiều B-52 nhất. Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Trung đoàn đã tham gia chiến đấu 198 trận, bắn rơi 63 máy bay Mỹ, gồm 8 kiểu loại, trong đó có 13 chiếc B-52 (8 chiếc rơi tại chỗ - tính cả thành tích của Tiểu đoàn 72 phối thuộc với Trung đoàn trong đợt 2 chiến dịch). Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu, Trung đoàn và 3 Tiểu đoàn (57, 59, 93) cùng 5 cá nhân đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVTND. Ngoài ra, Trung đoàn được tặng thưởng 1 Huân chương Độc lập, 4 Huân chương Quân công và 37 Huân chương Chiến công các loại, 65 cờ thi đua; được Bác Hồ và Bác Tôn tặng lẵng hoa...
Từ năm 1986 đến nay, Trung đoàn thuộc biên chế của Sư đoàn Phòng không 367, có nhiệm vụ SSCĐ bảo vệ các mục tiêu trọng yếu khu công nghiệp Dầu khí phía Nam của Tổ quốc. Trung đoàn thường xuyên làm tốt công tác giáo dục, quán triệt tình hình nhiệm vụ trong từng giai đoạn; xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng; tích cực huấn luyện nâng cao trình độ làm chủ vũ khí, trang bị khí tài được biên chế; chú trọng huấn luyện kíp chiến đấu sở chỉ huy Trung đoàn và kíp chiến đấu các phân đội; duy trì thường xuyên, chặt chẽ, có nền nếp công tác xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật; bảo đảm tốt kỹ thuật và hậu cần, tài chính cho các nhiệm vụ.
Nhiều năm liền, Đảng bộ Trung đoàn đạt trong sạch vững mạnh, Trung đoàn đạt danh hiệu “Đơn vị Quyết thắng” và “Đơn vị huấn luyện giỏi”. Năm 2007, Trung đoàn được Quân chủng tặng Cờ “Đơn vị dẫn đầu khối các Trung đoàn Tên lửa”; 5 năm liền (2007 - 2011) Trung đoàn được Tổng cục Chính trị tặng bằng khen đơn vị có môi trường văn hóa tốt; Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tặng Cờ “Đơn vị huấn luyện giỏi” 5 năm liền (2007 - 2011). Năm 2010, Trung đoàn và 2 Tiểu đoàn 57, 94 được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương bảo vệ Tổ quốc hạng Ba. Trong 2 năm 2019 và 2020, Trung đoàn tham gia Hội thao bắn đạn thật đã tiêu diệt mục tiêu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Quân chủng tặng Cờ; tham gia Hội thao kíp chiến đấu tiểu đoàn hỏa lực tên lửa phòng không do Quân chủng tổ chức giành giải ba toàn đoàn; Đảng bộ đạt TSVM tiêu biểu, Trung đoàn đạt danh hiệu “Đơn vị Quyết thắng”, “Đơn vị huấn luyện giỏi”, được Quân chủng tặng Cờ “Đơn vị xuất sắc trong Phong trào Thi đua quyết thắng”.
Phát huy truyền thống vẻ vang của Đoàn Thành Loa anh hùng, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn Tên lửa 261 hôm nay không ngừng phấn đấu học tập, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ vững chắc vùng trời Khu công nghiệp Dầu khí và các mục tiêu trọng điểm của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; góp phần bảo vệ vững chắc vùng trời phía Nam thân yêu của Tổ quốc, quyết không để Tổ quốc bị bất ngờ vì các tình huống trên không; sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ cấp trên giao; tiếp tục viết tiếp những trang sử vàng truyền thống của Trung đoàn mà lớp lớp cán bộ, chiến sĩ đã dày công xây dựng, vun đắp trong suốt 55 năm qua.
Thượng tá NGUYỄN VĂN VÂN
Chính ủy Trung đoàn 261