Nhà máy A40 cải tiến, hiện đại hóa Đài dẫn bay gần RSBN-4N

Đài dẫn bay gần RSBN-4N sau cải tiến. Ảnh: CTV

Khí tài này do Liên Xô (trước đây) sản xuất được Quân chủng PK-KQ đưa vào sử dụng từ cuối những năm 70 của thế kỷ XX. Khí tài được thiết kế, chế tạo theo công nghệ cũ, hơn nữa, sau thời gian dài hoạt động các thiết bị này đã lạc hậu, xuống cấp. Vì vậy, dù đã được sửa chữa thường xuyên nhưng các chỉ tiêu tham số kỹ thuật của đài đều giảm, tính năng kỹ, chiến thuật không còn bảo đảm. Do đó, công tác sửa chữa, bảo đảm kỹ thuật và duy trì hoạt động của đài gặp rất nhiều khó khăn.

Để phát huy tính năng của các loại máy bay mới được trang bị, việc nghiên cứu cải tiến, hiện đại hóa để đảm bảo cho Đài RSBN-4N có đầy đủ các chỉ tiêu tham số kỹ thuật, hoạt động chính xác, ổn định, tin cậy trong phục vụ bảo đảm bay là rất cần thiết. Chính vì vậy, Đề tài cấp Bộ Quốc phòng “Cải tiến, hiện đại hóa tuyến thu xử lý tín hiệu dẫn đường và hiển thị thông tin trong Đài dẫn bay gần RSBN-4N” của Nhà máy A40 do Đại tá, Kỹ sư Nguyễn Đình Tùng - Giám đốc Nhà máy làm Chủ nhiệm cùng các cộng sự đã được nghiên cứu, triển khai với mục đích: Khôi phục đầy đủ các chỉ tiêu tham số tính năng, kỹ thuật trên tuyến thu và xử lý tín hiệu, nâng cao tính ổn định - tin cậy trong công tác bảo đảm bay; giải quyết triệt để công tác bảo đảm kỹ thuật, kéo dài thời gian sử dụng các đài vô tuyến dẫn đường bay gần. 

Để đạt được các mục tiêu, nhóm thực hiện đề tài đã nghiên cứu thiết kế, chế tạo một tủ thu xử lý tín hiệu dẫn đường và hiển thị thông tin để thay thế hoàn toàn hệ thống máy thu, hệ thống xử lý tín hiệu dẫn đường, hệ thống hiển thị thông tin trong đài RSBN-4N. Sau hơn 2 năm triển khai, nhóm nghiên cứu đã thiết kế, chế tạo được 1 hệ thống thu, 1 hệ thống xử lý tín hiệu dẫn đường, 1 hệ thống định vị kiểm tra; 1 hệ thống xử lý, điều khiển trung tâm và hiển thị thông tin.

Các thành viên trong nhóm đã dùng phương pháp nghiên cứu lý thuyết kết hợp với khảo sát thực tế để xác định cơ sở khoa học và thực tiễn. Mô phỏng trong thiết kế và mô phỏng vật lý trực tiếp trên các bảng mạch, trên các thành phần của thiết bị để kiểm tra và thử nghiệm nguyên lý trên mô hình hoạt động của thiết bị. Sơ đồ chức năng, sơ đồ mạch điện, nguyên lý hoạt động, tính năng kỹ, chiến thuật của thiết bị dẫn đường xung bao gồm các khối mã hóa cự ly, khối giải mã, khối mã hóa phương vị; sơ đồ chức năng, sơ đồ mạch điện, nguyên lý hoạt động, tính năng kỹ, chiến thuật của các khối hiện sóng nhìn vòng; khối đặt phương vị; khối đo công suất xung; khối đo công suất liên tục, khối ổn định tốc độ quay. Nhóm cũng từng bước tiếp cận với các kỹ thuật mạch điện tử, xử lý tín hiệu, truyền dữ liệu để ứng dụng trong thiết kế, chế tạo các hệ thống. Đặc biệt, tập trung tiếp cận, khai thác các IC, vi điều khiển để giải quyết các yêu cầu đặc trung trong thu, xử lý tín hiệu dẫn đường dạng mã xung và đồng bộ của hệ thống dẫn đường gần RSBN.

Ngoài ra, nhóm thực hiện đề tài còn kết hợp với công tác sửa chữa, nâng cấp, cải tiến các thành phần còn lại trên xe Đài dẫn bay gần RSBN-4N như: Cải tiến, làm mới 2 tủ nguồn, phân phối nguồn; cải tiến 2 khối ổn định tốc độ quay ăng-ten; cải tiến 6 mạch đo công suất phát cho máy phát phương vị liên tục, máy phát phương vị xung, máy phát cự ly cho từng tuyến phát… Thiết kế mới hệ thống đầu nối dây, cáp tín hiệu, nguồn điện để phù hợp trong đấu nối giữa sản phẩm của đề tài với các thành phần còn lại của Đài… Sau khi đồng bộ nội dung cải tiến của đề tài với nội dung sửa chữa nâng cấp lên xe đài vô tuyến dẫn bay gần; tổ đài đã triển khai xe đài ra bãi thử để thử nghiệm hoạt động và điều chỉnh đồng bộ các tham số của từng hệ thống, từng tuyến đài và toàn đài. Trên cơ sở Đài RSBN-4NCT đã hoạt động tốt tại bãi thử, Nhà máy A40 đã triển khai xe đài vô tuyến dẫn bay gần vào hoạt động thực tế để làm việc đồng bộ với bàn kiểm tra A317 của Xưởng  bảo đảm kỹ thuật và các máy bay tại sân đỗ của Trung đoàn 923 (Sư đoàn 371).

Sự thành công của đề tài đã mang lại hiệu quả và tác động tích cực. Nhóm nghiên cứu đã làm chủ được công nghệ chế tạo thiết bị xử lý số tín hiệu dẫn đường của máy bay trên cơ sở ứng dụng FPGA, vi điều khiển MCU và phần mềm nền tảng máy tính. Sản phẩm đã hoàn toàn thay thế chức năng hoạt động cho tuyến thu, xử lý tín hiệu dẫn đường và hiển thị thông tin trên đài vô tuyến dẫn bay gần với giá thành thấp hơn nhập ngoại, tiết kiệm chi phí và thời gian mua sắm vật tư. Kết quả của đề tài cũng là cơ sở để Nhà máy thực hiện cải tiến, hiện đại hóa các Đài dẫn bay gần RSBN-4N hiện đang được trang bị trong hệ thống thông tin đảm bảo bay của Quân chủng PK-KQ.