Trung đoàn 280 trong Chiến dịch Hồ Chí Minh

Đội hình Pháo cao xạ vào giải phóng Sài Gòn. Ảnh tư liệu

Nhưng vào Mùa Xuân 1975, Quân đoàn 1 được lệnh xuất kích sau những đơn vị khác. Thời gian nằm chờ ở Thanh Hóa, ngày đêm nhìn những đoàn xe ùn ùn lao vào phía Nam mà lòng dạ những người lính pháo 280 nôn nao, chờ đợi.

Mãi tới tháng 3, đơn vị mới được lệnh xuất phát. Hôm trước còn ở Thanh Hóa, hôm sau đã ở Lệ Thủy (Quảng Bình). Ở Lệ Thủy, bộ đội được ngủ một đêm, sau đêm đó không ai còn được nghỉ ngơi thật sự nữa. Trung đoàn bắt vào đường số 10, qua Lào, vượt ngã 3 Đông Dương vào Buôn Mê Thuột, Buôn Hồ… các cấp giục nhau đi, các đơn vị chen nhau đi, các ngả đường đông nghịt xe, xe chở quân, xe kéo pháo, xe chở binh khí, kỹ thuật, lương thực, đạn dược… Bụi cuốn mù đường, quần áo đầu tóc những người lính cũng bạc trắng bụi đường. Chẳng ai có thời gian mà tắm giặt. Đến bữa ăn cũng vội vã, qua loa, ngày chỉ được hai bữa cơm chính vào buổi sáng và tối, còn bữa trưa ăn lương khô dọc đường. Họ hành quân qua những phố phường vắng ngắt, không một bóng người chỉ vô số xác xe cháy dở và xác người.

Gần trưa 26-4, Trung đoàn hành quân đến Ngầm Bầu (Sông Bé) cách Sài Gòn 90 cây số về hướng Tây Bắc. Mục tiêu tấn công của đơn vị được chỉ định rõ là Bộ Tổng Tham mưu Ngụy, vì phải qua Ngầm Bầu nên đội hình di chuyển bị ứ lại. Bọn địch đang ra sức chặn bịt các lối vào thành phố. Phát hiện đội hình của ta, 2 chiếc A-37 kéo đến. Chúng bay qua Ngầm Bầu một quãng rồi vòng ngay lại. Trung đoàn trưởng Trung đoàn 280 Đào Ngọc Sương biết có chuyện, nhưng trên muốn giữ bí mật không cho nổ súng. Chúng thả bom bi và bắn rốc - két dữ dội, nhưng may mắn là quân ta không có thương vong. Lát sau, một chiếc UH-1 lại vè vè đến bắn đạn 20mm. Tình huống đó thì không thể ngồi nhìn được nữa. Trung đoàn trưởng ra lệnh tập trung hỏa lực tiêu diệt địch. Và chỉ với một loạt đạn những người lính cao xạ đã quật cổ chiếc UH-1 này khi đang chúi xuống nhả đạn và nó đã rơi ngay cạnh Ngầm Bầu. Đấy là chiếc máy bay cuối cùng Trung đoàn 280 bắn rơi ở cửa ngõ Sài Gòn trong những ngày tháng 4 lịch sử và là chiếc máy bay cuối cùng đơn vị tiêu diệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Mảnh xác chiếc máy bay này hiện vẫn được trưng bày tại Phòng truyền thống của Trung đoàn.

Trong chiến dịch, ngoài chiến công bắn rơi máy bay, đơn vị còn đánh bộ binh cũng khá hiệu quả. Khi đơn vị hành quân đến Tân Uyên, bộ binh ta chạm xe tăng địch và những ổ đề kháng ven đường. Trung đoàn tản ra triển khai chiến đấu. Lúc đó, ở một số ngôi nhà cao tầng phía bên phải đường, bọn địch chĩa súng qua cửa sổ bắn tạt sườn bộ binh ta mãnh liệt. Những nòng pháo cao xạ chĩa thẳng về ngôi nhà cao tầng đó, ngắm vào các ô cửa sổ mà nhả đạn, tiếng súng chống cự của địch yếu dần rồi im bặt. Bộ binh ta rảnh tay tiêu diệt các ổ đề kháng phía trước.

Nặng nề, quyết liệt nhất phải kể đến trận chiến đấu của Tiểu đoàn 105 ở ngã ba Lệ Xuân. Ở ngã ba này, máy bay địch bâu lại, quyết chặn đội hình tấn công của ta. Chúng phóng rốc két và xả đạn 20mm như mưa. Nhiệm vụ của Trung đoàn là bảo vệ bộ binh nên phải nổ súng kéo địch về phía mình. Các khẩu đội không kịp cắt pháo cứ thế mà bắn. Không công sự, cũng chẳng kịp triển khai đội hình, Bộ đội Tiểu đoàn 105 quần nhau với địch hơn 1 giờ đồng hồ. Và 19 cán bộ, chiến sĩ của Tiểu đoàn đã anh dũng ngã xuống trước cửa ngõ Sài Gòn, khi mà chỉ còn hơn một ngày nữa là họ chạm tay vào chiến thắng, cùng đồng đội ca vang khúc khải hoàn.

Rất nhiều xương máu đã đổ xuống để có chiến thắng ngày 30-4 và trong đó có một phần không nhỏ máu xương của những người lính pháo Đoàn Hồng Lĩnh anh hùng.

BÍCH PHƯỢNG

(Theo “Trung đoàn 280 - Những chặng đường chiến đấu”)