Xứng danh Đoàn Ra đa Phù Đổng anh hùng

Báo động chuyển cấp sẵn sàng chiến đấu tại Trạm Ra đa 53, Trung đoàn 293, Sư đoàn 361.

Sau hơn 2 tháng huấn luyện, ngày 10-7-1966, phiên ban của Trung đoàn bắt đầu phát sóng cảnh giới vùng trời phía Bắc của Tổ quốc. Ngày 19-7-1966, Trung đoàn đã lập chiến công đầu, dẫn đường cho biên đội MiG-17 cất cánh tại Sân bay Nội Bài, bắn rơi 1 máy bay F105 của Không quân Mỹ. Để thể hiện tinh thần quyết tâm đánh giặc, lãnh đạo Trung đoàn đã đề nghị cấp trên đặt tên cho đơn vị là “Đoàn Phù Đổng”. Ngày 14-12-1966, Kíp chiến đấu Trung đoàn đã bình tĩnh, tự tin phát hiện mục tiêu địch và dẫn đường chính xác liên tục cho 2 biên đội MiG-21 đánh chặn máy bay địch trên bầu trời Yên Bái; góp phần để Bộ đội Không quân ta giành thắng lợi lớn: Bắn rơi 4 máy bay địch, trong đó có 3 chiếc F105 và 1 chiếc máy bay trinh sát không người lái.

Từ giữa tháng 4-1967, không quân địch tổ chức đánh lớn vào Hà Nội, Hải Phòng, Trung đoàn đã phát hiện thông báo chính xác máy bay địch từ xa, giúp cho các đơn vị hỏa lực phòng không và dẫn đường cho không quân ta bắn rơi 19 máy bay địch. Ngày 19-5-1967, đúng vào dịp kỷ niệm 77 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn đã anh dũng chiến đấu, bảo đảm tình báo ra đa cho các Trung đoàn Tên lửa: 236, 257, 278 chuyển cấp kịp thời, phóng 22 quả đạn bắn rơi tại chỗ 4 máy bay, Bộ đội Cao xạ bắn rơi 7 máy bay Mỹ. Sau trận đánh này, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã gửi Thư khen Bộ đội Ra đa lập công xuất sắc.

Năm 1969, Trung đoàn tham gia chiến đấu và lập nhiều chiến công vẻ vang, tiêu biểu là chiến công bảo đảm tình báo ra đa cho Không quân ta bắn rơi máy bay không người lái tầm thấp đầu tiên của Mỹ trên bầu trời Hà Nội vào ngày 1-7-1969.

Quán triệt tư tưởng chỉ đạo tác chiến phòng không và phương châm chiến đấu của Bộ đội Ra đa “Xa-nhanh-đúng-đủ-chính xác-kịp thời”, với tinh thần tích cực học hỏi và vận dụng sáng tạo những kinh nghiệm của các đơn vị bạn, Trung đoàn đã chủ động bảo đảm tình báo ra đa cho các lực lượng PK-KQ tiêu diệt máy bay địch và báo động phòng không nhân dân. Đặc biệt, trong Chiến dịch Phòng không bảo vệ Hà Nội cuối tháng 12 năm 1972, Trung đoàn 293 đã góp phần tích cực phát hiện máy bay B-52 và các tốp máy bay khác của địch ngay từ trận đầu. Sự bảo đảm kịp thời tình báo ra đa của Trung đoàn đã tạo điều kiện thuận lợi cho các lực lượng PK, KQ cùng quân và dân Miền Bắc đánh bại cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B-52 của Mỹ ra bầu trời Hà Nội, làm nên Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” lịch sử.

Kíp chiến đấu Đài Ra đa P-18M, Trạm Ra đa 53, Trung đoàn 293, Sư đoàn 361 thực hiện nhiệm vụ quản lý vùng trời.

Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Trung đoàn đã phát hiện được 52.377 tốp máy bay địch, trong đó có 251 tốp B-52. Trực tiếp và tham gia dẫn đường cho Không quân ta đánh 614 trận, bắn rơi 173 máy bay địch trong đó có 2 chiếc máy bay EB66 và 1 chiếc B-52. Do có thành tích xuất sắc trong xây dựng và chiến đấu, Trung đoàn đã được tặng thưởng 1 Huân chương Quân công hạng Nhất, 2 Huân chương Chiến công hạng Nhì, 21 Huân chương Chiến công hạng Ba cho các đơn vị và cá nhân cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Ngày 3-9-1973, Đại đội 25, Đại đội 45 (nay thuộc Trung đoàn 295); Đại đội 37 và đồng chí Nguyễn Văn Giằng đã được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”.

Sau năm 1975, Trung đoàn có nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, quản lý vùng trời Thủ đô Hà Nội và Tây-Tây Bắc của Tổ quốc. Mặc dù nhiều đơn vị phải triển khai khí tài nơi núi cao hiểm trở, công tác bảo đảm về mọi mặt gặp nhiều khó khăn, song với ý chí quyết tâm cao độ, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn đã tích cực, chủ động, khẩn trương ổn định tổ chức biên chế; mở máy phát sóng liên tục 24/24 giờ, phát hiện và thông báo hàng ngàn tốp mục tiêu, không để Tổ quốc bị bất ngờ, lỡ thời cơ vì các tình huống trên không.

Năm 1987, trước yêu cầu xây dựng thế trận PK-KQ trong tình hình mới, Trung đoàn nằm trong đội hình chiến đấu của Sư đoàn 361, có nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, quản lý vùng trời, bảo đảm tình báo ra đa trực tiếp cho Sở chỉ huy Sư đoàn, Quân chủng PK-KQ và các đơn vị hiệp đồng. Ghi sâu lời dạy của cố Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Văn Đồng khi về thăm Trạm Ra đa 53 ngày 6-2-1984 “Mắt người Việt Nam vốn rất sáng, mắt các chiến sĩ ra đa phải sáng hơn tất cả mọi người”, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn luôn phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, đoàn kết, thống nhất về ý chí và hành động; tập trung xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, có chất lượng tổng hợp và sức chiến đấu cao; hoàn thành tốt nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, quản lý vùng trời và các nhiệm vụ khác được giao. Với những thành tích tiêu biểu, xuất sắc, ngày 22-12-2004, Trung đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân” thời kỳ đổi mới.

Bảo quản khí tài sau phiên ban tại Trạm Ra đa 26, Trung đoàn 293, Sư đoàn 361.

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN hiện nay, lực lượng của Trung đoàn được tăng cường và phát triển cả về số lượng và chất lượng. Với yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của nhiệm vụ QLVT bảo vệ Thủ đô Hà Nội, Thủy điện Hòa Bình và các mục tiêu trọng yếu, Trung đoàn đã tiếp nhận, huấn luyện và sử dụng thành thạo các loại vũ khí trang bị kỹ thuật mới. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ trong tình hình mới, Trung đoàn xác định tiếp tục duy trì nghiêm nền nếp, chế độ huấn luyện, trực ban sẵn sàng chiến đấu, quản lý vùng trời, trực sở chỉ huy, không để sai, sót, lọt chậm, hoang báo mục tiêu, kịp thời phát hiện “xa, nhanh, đúng, đủ”, không để bị động bất ngờ trong mọi tình huống. Coi trọng công tác bồi dưỡng cán bộ, chiến sĩ theo phương pháp cấp trên bồi dưỡng cấp dưới, chỉ huy bồi dưỡng đơn vị, cán bộ có kinh nghiệm bồi dưỡng cán bộ mới. Tập trung huấn luyện toàn diện, chuyên sâu cho kíp đài ra đa, kíp chiến đấu sở chỉ huy, rèn luyện khẩu lệnh, động tác cho từng thành phần; lấy huấn luyện kỹ thuật làm cơ bản, chiến thuật làm trọng tâm; huấn luyện cho trắc thủ ra đa thuần thục kỹ chiến thuật cá nhân, làm chủ khí tài, nâng cao khả năng cơ động, hiệp đồng, bảo đảm yêu cầu triển khai, chiến đấu và thu hồi cơ động nhanh, tham gia hội thi, hội thao, diễn tập ở các cấp đạt kết quả tốt. Quá trình huấn luyện, SSCĐ phát huy dân chủ quân sự kết hợp với quan tâm, khích lệ, động viên, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho bộ đội. Coi trọng huấn luyện với truyền thụ kinh nghiệm chiến đấu, nhất là những kinh nghiệm của Bộ đội Ra đa trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Thường xuyên chăm lo xây dựng Trung đoàn vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, lấy xây dựng vững mạnh về chính trị làm cơ sở, xây dựng con người làm nòng cốt để nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu. Bảo đảm tốt công tác kỹ thuật, hậu cần, tài chính cho các nhiệm vụ; đồng thời tiến hành có hiệu quả công tác dân vận, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc, tạo tiền để để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Giữ vững và phát huy những kết quả đó, trong những năm qua, Trung đoàn là một trong những đơn vị dẫn đầu trong thực hiện các phong trào thi đua của Sư đoàn và Quân chủng. Từ năm 2015 đến nay, Trung đoàn 7 lần được nhận Cờ thưởng, Cờ thi đua và Bằng khen của Tư lệnh Quân chủng vì thành tích xuất sắc trong thực hiện Phong trào Thi đua quyết thắng; 10 lượt đơn vị trực thuộc được tặng danh hiệu “Đơn vị Quyết thắng”; nhiều năm, Trung đoàn được Bộ Quốc phòng tặng cờ “Đơn vị huấn luyện giỏi”. Năm 2023, Đảng bộ Trung đoàn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, Trung đoàn được Quân chủng PK-KQ tặng Cờ thi đua.

Trong thời gian qua, để hướng tới chào mừng kỷ niệm 58 năm Ngày truyền thống Trung đoàn; Đảng ủy, chỉ huy Trung đoàn đã phối hợp với Đảng ủy, Ủy ban nhân dân xã Tân Minh, huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội và Ban Liên lạc bạn chiến đấu Trung đoàn đã xây dựng con đường vào khu danh bia tưởng niệm tại Thôn Đan Tảo với tổng chiều dài 150m trị giá gần 80 triệu đồng cùng hàng trăm ngày công của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn và nhân dân địa phương. Đây là công trình thể hiện lòng thành kính tri ân đến các anh hùng, liệt sĩ của Trung đoàn, tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của Đoàn Ra đa Phù Đổng trong suốt 58 năm qua.