Âm hưởng ngày 30-4 trong thơ
Nếu như những thước phim tư liệu, những tác phẩm nhiếp ảnh, báo chí… ghi lại từng khoảnh khắc chân thực của ngày chiến thắng thì thơ ca lại gợi cho người đọc niềm cảm xúc hân hoan như thể ta đang được đi dưới màu cờ hoa rực rỡ của ngày 30-4 ấy. Thơ viết về những ngày toàn thắng đã phản ánh trung thực và sinh động một thời điểm lịch sử huy hoàng của dân tộc ta. Giá trị của những vần thơ ấy cùng với giá trị vô song của Đại thắng mùa Xuân 1975 mãi còn trong tình cảm của mỗi chúng ta.
Trong bài thơ “Ngày 30 tháng 4”, Nhà thơ Nguyễn Đức Mậu đã viết: Sáng chúng tôi dồn đạn vào nòng/Chiều xanh trời ngẩng mặt đón trời xanh/Hòa bình và chiến tranh/Cách nhau bằng nấc đạn… Không thể nói hết niềm vui của cuộc hành quân thần tốc tiến về Sài Gòn, nhịp thơ “Đến với Sài Gòn” của Nguyễn Đức Mậu bỗng trào sôi: Tháng Tư này tôi là người cầm cờ/Tôi là người lái tăng, tôi là anh pháo thủ/Tôi là nỗi chia ly tôi là niềm đoàn tụ/Lòng muốn nhân lên khi đến với Sài Gòn... Cũng bằng cảm xúc này, Nhà thơ Xuân Sách khi dạo bước trên đường phố Sài Gòn đã thốt lên: Đường phố xôn xao đỏ rợp cờ/Người đi vừa thật lại vừa mơ/Nửa đời cầm súng đi đánh giặc/Nay bỗng hồn nhiên như trẻ thơ (Trên đường phố). Đối với Nhà thơ Hữu Thỉnh, để có giây phút “Bữa cơm chiều trong dinh Độc Lập”, đã xúc động trước sự hi sinh của người anh ruột để làm nên chiến thắng: Em đã qua những cơn sốt anh qua/Em đã gặp những trận mưa rừng anh gặp/Vẫn không ngờ có một trưa Phan Thiết/Em một mình đứng khóc ở sau xe (Phan Thiết có anh tôi). Nhà thơ Vương Trọng có mặt tại Sài Gòn trong ngày chiến thắng đã viết “Tiếng ve trưa”: Cắm cờ lên đỉnh cuối cùng/Tăng về nép dưới bóng rừng nghỉ ngơi/Cửa tròn vừa mới hé thôi/Nhô đầu ra, ngập một trời tiếng ve…
Nụ cười ra trận. Ảnh tư liệu“Thơ viết mừng ngày giải phóng”, Nhà thơ Lữ Giang đã gửi gắm nét đẹp truyền thống đạo đức của dân tộc: Giặc gieo lửa chúng lụi tàn trong lửa/Tay yêu thương tìm níu lại bạn đời/Trong chiến đấu ngực gầy rộng mở/Màu đỏ cờ xóa sạch mọi đơn côi…
Ngày toàn thắng 30-4-1975 trở thành một dấu mốc quan trọng trong lịch sử hào hùng của dân tộc. Miền Nam yêu dấu được giải phóng, đất nước Việt Nam thống nhất “từ Ải Nam Quan đến mũi Cà Mau”, mở ra một trang sử mới tươi đẹp và thiêng liêng của dân tộc. Trong không khí hân hoan của giờ phút lịch sử ấy, Nhà thơ Tố Hữu đã ghi lại những xúc cảm không thể nào quên: Ôi, buổi trưa nay, tuyệt trần nắng đẹp/Bác Hồ ơi! Toàn thắng về ta/Chúng con đến, xanh ngời ánh thép/Thành phố tên Người lộng lẫy cờ hoa…
Hình ảnh đoàn quân chiến thắng tiến vào Sài Gòn được các nhà thơ tái hiện như một cuộc gặp gỡ của một gia đình ấm cúng. Cũng với niềm cảm xúc ấy, Nhà thơ Bằng Việt, với đôi chân của người phóng viên chiến trường đã theo sát những bước tiến của cuộc Tổng tiến công mùa Xuân lịch sử. Dường như không kìm nén được những xúc cảm anh đã thốt lên những câu thơ mộc mạc mà sâu lắng trong đêm 30-4 năm ấy: Đi giữa phố, khóc cười như trẻ nhỏ/Cái giây phút một đời người mới có/Thật đây rồi, vẫn cứ nghĩ như mơ.
Nhắc đến thắng lợi ấy, còn phải nhớ về những gian lao, vất vả, những hi sinh trên chặng đường tiến vào giải phóng Sài Gòn. Nhà thơ Ngô Thế Oanh nhớ đến những đồng đội đã anh dũng ngã xuống không được chứng kiến ngày toàn thắng trong bài thơ “Khoảng lặng yên tháng Tư”: Quân phục đẫm mồ hôi bụi đất/Chiếc bi-đông chuyền tay cứu khát/Những vòm sao cao vút trên đầu/Cụm mây trắng tinh di động về đâu/Đồng đội của tôi, đồng đội của tôi/Nói gì được nữa đây trong buổi mai toàn thắng…
Đêm giữa Sài Gòn đại thắng, Nhà thơ Anh Ngọc đã xao xuyến với những liên tưởng rất đẹp trong bài thơ “Sài Gòn đêm giao hưởng”: Cát bụi đường xa khẩu súng ngọn cờ/Ngửa bàn tay gặp bàn tay nhạc trưởng/Mở tấm lòng gặp tấm lòng giao hưởng/Bổng trầm cung bậc tìm nhau … Với nguồn cảm xúc vô tận của mình, hình như các nhà thơ như muốn truyền đến người đọc khí thế mấy nghìn năm của cả dân tộc. Trong bài “Trận thắng cuối cùng” của đồng chí Lê Đức Thọ viết ngay tại Sân bay Tân Sơn Nhất vào ngày 2-5-1975 có những câu thơ rất cảm động: Lời Bác dặn đã hoàn thành trọn vẹn/Giờ này đây Bác ngủ hẳn yên lòng/Trời hôm nay, trong sáng, đẹp vô cùng….
42 năm đã trôi qua. Đọc lại những vần thơ chiến thắng trong ngày 30-4 này, chúng ta như được sống với cảm xúc và không khí của thời khắc ấy. Những vần thơ đã được khắc ghi trong lòng bạn đọc và sẽ mãi còn được ngân vang như một khúc khải hoàn dưới màu cờ hoa rực rỡ.
BÚT LÍNH (tổng hợp)