Lực lượng nòng cốt trong quản lý bầu trời Tổ quốc

Đại đội 45, Trung đoàn Ra đa 291 đã phát hiện B-52 vào đánh Hà Nội sớm 35 phút trong Chiến dịch Phòng không cuối tháng 12-1972. Ảnh tư liệu

Ngay sau khi được thành lập, các đơn vị đã nhanh chóng tìm kiếm trận địa, triển khai khí tài và xây dựng doanh trại. Đến ngày 15-2-1959, cơ bản các đại đội ra đa cảnh giới đã triển khai xong, kết hợp với 45 vọng quan sát mắt tạo thành mạng cảnh giới phòng không sẵn sàng bảo đảm cho các lực lượng phòng không đánh máy bay địch, bảo vệ Hà Nội và khu vực đồng bằng Bắc Bộ. Ngày 21-2-1959, Bộ Tư lệnh Phòng không chỉ thị cho Trung đoàn chuẩn bị đầy đủ mọi mặt để đúng 0 giờ ngày 1-3-1959 phát sóng chiến đấu.

Nhận được chỉ thị của trên, Đảng ủy Trung đoàn 260 đã họp phiên bất thường để quán triệt và triển khai biện pháp lãnh đạo cụ thể. Các chi bộ đều ra nghị quyết chuyên để lãnh đạo nhiệm vụ chiến đấu mới. Công tác chuẩn bị cho giờ phát sóng đều được hoàn thành trước ngày 28-2-1959, sẵn sàng thực hiện lệnh phát sóng. Vào lúc 0 giờ 00 phút ngày 1-3-1959, cả 6 Đại đội Ra đa thuộc Trung đoàn 260 đã đồng loạt phát sóng quản lý bầu trời. Đây là sự kiện lịch sử đặc biệt trong quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành và phát triển của Bộ đội Ra đa Việt Nam. Lần đầu tiên trong lịch sử của dân tộc, bầu trời Tổ quốc Việt Nam được quản lý bằng sóng điện từ. Từ đó, ngày 1-3-1959 trở thành Ngày truyền thống của Bộ đội Ra đa Việt Nam. Sau 2 ngày phát sóng, lúc 0 giờ 15 phút ngày 3-3-1959, Đại đội 4 thuộc Trung đoàn 260 đã phát hiện chính xác và thông báo kịp thời chiếc máy bay C-47 của đế quốc Mỹ xâm phạm bầu trời phía Tây tỉnh Thanh Hóa. Chiếc máy bay C-47 lập tức bị hỏa lực của ta bắn rơi. Toán biệt kích từ chiếc C-47 nhảy dù xuống bị lực lượng vũ trang tỉnh Ninh Bình tóm gọn. Đây là chiến công đầu có ý nghĩa vô cùng quan trọng, khẳng định khả năng tác chiến và sự phát triển của Bộ đội Ra đa.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, mặc dù mới thành lập, trang thiết bị còn thiếu, kinh nghiệm tổ chức chỉ huy hạn chế, song với tinh thần “Phát hiện địch từ xa, nhanh, đúng, đủ, chính xác, kịp thời”, “lên cao, vươn xa cánh sóng” và phương châm “tiến sâu, ở lâu, trụ vững”, bộ đội ra-đa đã chủ động, sáng tạo, “vạch nhiễu tìm thù”, phát hiện địch kịp thời, chính xác từ xa, bảo đảm cho lực lượng phòng không, không quân và phòng không nhân dân bắn rơi 4.181 máy bay Mỹ các loại (riêng bộ đội PK-KQ bắn rơi 2.635 máy bay Mỹ), trong đó có 64 chiếc máy bay B-52, 13 chiếc máy bay F-111, tiêu diệt và bắt sống nhiều giặc lái.

Đặc biệt, trong Chiến dịch Phòng không bảo vệ Hà Nội cuối tháng 12-1972, với tinh thần “vạch nhiễu tìm thù”, Bộ đội Ra đa đã chủ động phát hiện B-52 từ xa, xác định chính xác, bám sát liên tục, thông báo kịp thời, bảo đảm cho Tổ quốc không bị bất ngờ trước chiến dịch tập kích đường không chiến lược chủ yếu bằng máy bay B-52 của đế quốc Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng và một số tỉnh trên miền Bắc, góp phần cùng quân và dân miền Bắc bắn rơi 81 máy bay Mỹ, trong đó có 34 chiếc B-52, 5 F-111 và 42 máy bay chiến thuật. Riêng Quân chủng PK-KQ bắn rơi 32 chiếc B-52 và nhiều máy bay chiến thuật khác.  

Phát huy truyền thống anh dũng, kiên cường, mưu trí, sáng tạo trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, trong giai đoạn hiện nay, Bộ đội Ra đa đã không ngừng lớn mạnh và trưởng thành, là lực lượng nòng cốt, chuyên trách trong trinh sát phát hiện địch trên không, bảo đảm cho lực lượng PK-KQ và phòng không nhân dân đánh thắng các cuộc tiến công đường không của địch. Cán bộ, chiến sĩ Ra đa luôn nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, tích cực, chủ động, sáng tạo, nghiên cứu cải tiến, phát huy cao độ tính năng, tác dụng của vũ khí, trang bị, khí tài kỹ thuật; duy trì nghiêm các chế độ trực ban chiến đấu, bám sát, phát hiện địch kịp thời, chính xác từ xa, trên các hướng, không để chúng tập kích bất ngờ, kiên quyết quản lý và bảo vệ vững chắc bầu trời Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.

Với những chiến công, thành tích đã đạt được, Binh chủng Ra đa cùng nhiều đơn vị, cá nhân đã được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân và nhiều phần thưởng cao quý khác.