Chiến công thầm lặng của Bộ đội Ra đa

Cán bộ, chiến sĩ Đại đội Ra đa 45 tham gia Chiến dịch Phòng không
bảo vệ Hà Nội, tháng 12 năm 1972. Ảnh tư liệu

Có thể gọi đây là “Đại hội quyết thắng B-52”. Trung đoàn Ra đa 291 chúng tôi làm nhiệm vụ cơ động ở Quân khu 4. Nghị quyết của Đại hội là quyết tâm đánh thắng ngay từ trận đầu, ngày đầu, không để bị bất ngờ, nhất là khi địch sử dụng B-52 đánh vào Hà Nội, Hải phòng. Thể hiện quyết tâm này, lãnh đạo, chỉ huy Trung đoàn đã trực tiếp xuống kiểm tra, đôn đốc đơn vị chuẩn bị chiến đấu; lên máy cùng đài trưởng và trắc thủ theo dõi cường độ nhiễu, xử trí phát hiện tín hiệu B-52 để tìm ra quy luật hoạt động của chúng. Tinh thần quyết thắng B-52 còn thể hiện bằng những hành động chiến đấu dũng cảm, bám máy, bám trận địa ngay cả khi B-52 rải thảm gần Đại đội 45 đóng ở Đồi Si. Quyết tâm “vạch nhiễu tìm thù”, chúng tôi đã vận dụng phát huy mọi tính năng kỹ chiến thuật của đài mình, lập phương án chống tên lửa tự dẫn, đưa đơn vị trinh sát về phía trước và điều chỉnh lại đội hình ra đa; thực hiện chiến thuật “lấy xa bù gần, hai bên sườn bổ trợ chính diện” để bao vây phát hiện địch từ phía trong đội hình nhiễu dày đặc.

Tuy nhiên, để phát hiện được B-52 cũng lắm gian nan. Địch đánh phá ngày càng ác liệt, Trung đoàn 291 là đơn vị cơ động nên vừa phải đào hầm, lắp bạt, vừa sẵn sàng chiến đấu cao. Đêm 22-11-1972, hai tiểu đoàn hỏa lực của Trung đoàn tên lửa 263 bố trí ở Nghệ An được Đại đội Ra đa 45 cung cấp phần tử nhìn vòng đã bắn rơi 2 chiếc B-52. Thành tích này đã kịp thời động viên tinh thần cảnh giác bám máy, bám đài của toàn thể cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 291.

Ngày 15-12-1972, Quân chủng chuyển vào trạng thái chiến đấu cấp 1, Bộ Tư lệnh giao nhiệm vụ cho Binh chủng Ra đa phát hiện địch từ xa, chuẩn xác; phục vụ cho các binh chủng hỏa lực bắn rơi tại chỗ máy bay địch. Toàn Binh chủng chuyển vào chiến đấu cấp 1 với khí thế điềm tĩnh lạ thường. Ngày 18-12-1972, cường độ hoạt động của máy bay địch trên địa bàn Quân khu 4 bỗng giảm đi đột ngột. Tư lệnh Quân chủng chỉ thị cho lực lượng Ra đa phải tổ chức trực ban chặt chẽ, có kế hoạch mở máy tăng cường kịp thời, hết sức đề phòng máy bay B-52.

18 giờ 15 phút, nhận được tin báo các đài ra đa đang mở máy đều bị nhiễu tích cực và cường độ tăng rất nhanh; Binh chủng lệnh cho các Trung đoàn tăng cường trắc thủ giỏi, phiên ban giỏi vào vị trí chiến đấu, thủ trưởng các Trung đoàn phải trực tiếp ở sở chỉ huy. 19 giờ 10 phút, Đại đội 16 và Đại đội 45 bố trí ở Nghệ An đã phát hiện được nhiễu và các tốp B-52 từ Thái Lan bay vào vùng trời miền Bắc. Lập tức Tư lệnh Quân chủng ra lệnh cho các lực lượng hỏa lực chuẩn bị đánh B-52, bảo vệ Hà Nội.

19 giờ 20 phút, 2 chiếc MiG-21 cất cánh từ Sân bay Hòa Lạc. Tuy không hạ gục được B-52 nhưng sự xuất hiện của những chiếc MiG can trường đã làm đội hình máy bay địch rối loạn, tạo điều kiện thuận lợi cho Bộ đội Phòng không diệt địch. 19 giờ 44 phút, Tiểu đoàn 78, Trung đoàn 257 đã phóng quả đạn đầu tiên vào tốp máy bay B-52 có ký hiệu 556. Tiếp đó, vào lúc 20 giờ 13 phút, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 261 đã phóng 2 quả đạn tên lửa vào tốp B-52 đang bay từ Tam Đảo vào đánh Đông Anh, bắn rơi tại chỗ 1 chiếc B-52 ở Phù Lỗ, huyện Đông Anh. Đây là chiếc máy bay đầu tiên bị hạ gục tại chỗ trong chiến dịch 12 ngày đêm năm 1972.

 Khẳng định được B-52 đánh vào Hà Nội, thông báo sớm để các đơn vị chủ lực chủ động tiêu diệt địch, công đầu thuộc về kíp chiến đấu của Đại đội Ra đa 45, Trung đoàn 291 chúng tôi. Vốn có kinh nghiệm phát hiện B-52 hoạt động ở phía Nam Quân khu 4 từ năm 1969, đã từng tham gia dẫn đường cho máy bay ta bắn trúng B-52 trong trận 20-11-1971. Đồng thời trực tiếp bảo đảm ra đa cho Trung đoàn Tên lửa 236 bắn rơi B-52 trong trận 22-11-1972 và kinh nghiệm chống nhiễu phát hiện B-52 đánh khu vực Cánh Đồng Chum - Xiêng Khoảng; Đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần, Đài trưởng Nghiêm Đình Tích cùng các trắc thủ Phạm Hoàng Cầu và Nguyễn Văn Xích đã nhanh chóng phát hiện và thao tác quy trình chống nhiễu B-52 một cách chuẩn xác.

Những đêm tiếp theo của chiến dịch, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 291 đã thực hiện thắng lợi “Đại hội quyết thắng B-52”. Dẫu phải thức thâu đêm chúng tôi vẫn luôn tỉnh táo, bám sát màn hiện sóng, lọc trong những dải nhiễu vô cùng dày đặc của địch để nhận diện được 151/165 lần tốp B-52 của toàn Binh chủng. Danh hiệu Anh hùng LLVTND chính là phần thưởng xứng đáng đối với đóng góp quan trọng của Đại đội 45 và Trung đoàn 291 trong chiến dịch này. Riêng Đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần và Đài trưởng Nghiêm Đình Tích được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Hai và hạng Ba.

Điều làm chúng tôi tự hào nhất là sự bảo đảm ra đa kịp thời, hiệu quả của Trung đoàn 291 đã tạo điều kiện cho các lực lượng Phòng không - Không quân chiến đấu đạt hiệu suất cao; góp phần cùng quân dân cả nước đập tan cuộc tập kích đường không của địch với thành tích bắn rơi 81 máy bay, trong đó có 34 chiếc B-52 làm nên Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” lịch sử.

 HUY THUẬT

(Ghi theo lời kể của Đại tá Trần Liên - nguyên Phó Tư lệnh, TMT Binh chủng Ra đa, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 291)