60 năm bảo vệ bầu trời Tổ quốc

Kíp chiến đấu của Tiểu đoàn 181 huấn luyện SSCĐ.  Ảnh: Ánh Tuyết

Ngày 3-2-1964, Trung đoàn tổ chức Đại hội Đảng bộ lần thứ nhất, đề nghị cấp trên lấy ngày 3-2 là Ngày truyền thống của Trung đoàn và lấy tên đồng chí Trần Phú - Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng là tên của Trung đoàn.

Ngay sau khi thành lập, Trung đoàn có nhiệm vụ vừa tổ chức huấn luyện, vừa cơ động phục kích đánh máy bay Mỹ. Tháng 1-1965, đơn vị được giao thực hiện nhiệm vụ chiến đấu trên chiến trường Lào và bồi dưỡng lực lượng phòng không cho nước bạn. Ngày19-2-1965, trên bầu trời Mường Hàm (nước bạn Lào), địch đã sử dụng nhiều tốp máy bay đánh vào đội hình của Trung đoàn. Trong điều kiện đang cơ động, Trung đoàn đã nhanh chóng triển khai lực lượng đánh trả quyết liệt, bắn rơi 11 máy bay Mỹ (3 chiếc rơi tại chỗ). Đây là chiến công đầu của Trung đoàn 213 cùng với quân và dân các bộ tộc Lào anh em.

Phát huy chiến công oanh liệt Mường Hàm, khi về nước Trung đoàn đã liên tục cơ động chiến đấu trên khắp địa bàn Quân khu 3, Quân khu 4, vượt qua mọi gian khổ hi sinh, chiến đấu dũng cảm ngoan cường liên tiếp lập chiến công, bắn rơi 13 máy bay Mỹ, bảo vệ an toàn các mục tiêu được giao. Đầu năm 1966, Trung đoàn 213 được trên biên chế trong đội hình của Quân chủng PK-KQ. Những năm tháng chiến đấu bảo vệ tuyến đường 5, Trung đoàn đã sáng tạo nhiều cách đánh hay, độc đáo, đánh thắng các thủ đoạn kỹ, chiến thuật của không quân địch, góp phần làm phong phú nghệ thuật tác chiến phòng không bảo vệ yếu địa. Có nhiều trận đánh đạt hiệu suất chiến đấu cao, lập nhiều chiến công xuất sắc, điển hình như trận đánh ngày 21-6-1966 bảo vệ cầu Phú Lương, Đại đội 15 bắn rơi 2 máy bay Mỹ; trận đánh ngày 26-6-1967, bảo vệ cầu Phú Lương và cầu Lai Vu, Đại đội 177 lập công xuất sắc, bắn rơi 2 máy bay.

Tháng 11-1971, Trung đoàn 213 nhận lệnh cơ động chiến đấu bảo vệ giao thông chiến lược và bảo vệ hậu phương Chiến dịch Trị - Thiên. Quãng đường hành quân gần 400km, cán bộ, chiến sĩ vừa hành quân vừa chiến đấu, tiêu diệt 4 máy bay địch (trong đó có chiếc thứ 100 bị Trung đoàn bắn rơi). Trong Chiến dịch Phòng không bảo vệ Hà Nội cuối tháng 12-1972, Trung đoàn 213 đã hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ với các lực lượng, góp phần cùng quân và dân Miền Bắc làm nên Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”. Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Trung đoàn vinh dự cùng với các lực lượng tham gia giải phóng Quảng Trị, Đà Nẵng làm nên đại thắng mùa Xuân năm 1975.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Trung đoàn 213 đã cơ động chiến đấu trên 10 tỉnh, thành phố trên cả nước và trên đất bạn Lào, tham gia 379 trận, bắn rơi 106 máy bay (gồm 17 kiểu loại của đế quốc Mỹ, 22 chiếc rơi tại chỗ), tiêu diệt và bắt sống nhiều giặc lái. Với những chiến công và thành tích xuất sắc, ngày 29-8-1985, Trung đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu “Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân”.

Từ năm 1991 đến nay, Trung đoàn nằm trong đội hình chiến đấu của Sư đoàn 363. Là Trung đoàn Tên lửa duy nhất đóng quân trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, giữ vai trò chủ công trong thế trận phòng không đất đối không, có nhiệm vụ SSCĐ, bảo vệ vững chắc vùng trời, vùng biển đảo Đông Bắc Tổ quốc, địa bàn chiến lược cả về kinh tế, quốc phòng và an ninh của đất nước. Trong điều kiện còn gặp nhiều khó khăn, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn luôn đoàn kết, quyết tâm cao trong thực hiện nhiệm vụ, xây dựng Trung đoàn VMTD, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao. Trung đoàn luôn ổn định về chính trị, tư tưởng; các tổ chức trong đơn vị luôn được xây dựng vững mạnh, nhất là xây dựng tổ chức đảng. Mối quan hệ đoàn kết quân dân thường xuyên được giữ vững. Trung đoàn tích cực tham gia chương trình xây dựng nông thôn mới, giúp địa phương hàng vạn ngày công tu sửa đường giao thông, trường học, khắc phục thiên tai, khám chữa bệnh cho hàng ngàn lượt người, tặng sổ tiết kiệm, ủng hộ quỹ đền ơn đáp nghĩa, quỹ vì người nghèo và các hoạt động từ thiện, nhân đạo trị giá hàng trăm triệu đồng. Chất lượng huấn luyện liên tục được nâng lên, đáp ứng với yêu cầu SSCĐ; các đợt bắn đạn thật đều tiêu diệt mục tiêu, đạt loại giỏi, giành giải cao của Quân chủng.

Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, Trung đoàn 213 đã được tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Tư lệnh Quân chủng tặng Cờ thi đua “Đơn vị điển hình tiên tiến” 10 năm liền (1989 - 1999); bằng khen Đơn vị dân vận giỏi 10 năm (1989 - 1999); nhiều năm liền được Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ “Đơn  vị có phong trào thi đua khá nhất”; được Chủ tịch nước tặng Huân chương Chiến công hạng Nhất; Đảng bộ Trung đoàn được Đảng ủy QSTƯ (nay là Quân ủy Trung ương) tặng Cờ “Đảng bộ TSVM xuất sắc 5 năm (1996 -2000)”; nhiều năm liền Trung đoàn được Bộ Quốc phòng tặng Cờ “Đơn vị huấn luyện giỏi”...  Đặc biệt, ngày 13-1-2003, Trung đoàn được Chủ tịch Nước ký Quyết định phong tặng danh hiệu “Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân” vì đã có thành tích xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ đổi mới (1991 - 2001). Đây là lần thứ 2 đơn vị được phong tặng danh hiệu cao quý này.