Chiến công đầu của Trung đoàn Không quân 923 Anh hùng

Tiếp nối Truyền thống “Đã ra quân là đánh thắng” của KQND Việt Nam, Trung đoàn đã lập chiến công đầu tiên trong trận không chiến ngày 4-3-1966, phi công Ngô Đức Mai bắn rơi 1 chiếc F-4, Biên đội 4 chiếc MiG-17 về hạ cánh an toàn.

Lúc 15 giờ 14 phút ngày 4-3-1966, trên mạng tiêu đồ xuất hiện 1 tốp máy bay địch ở phía Đông Nam Sầm Nưa cách 40km di chuyển qua biên giới bay về phía Đông Mộc Châu và Tây Nam Yên Bái. Sau đó, chúng bay vòng rộng ra ở phía Tây Hạ Hòa, Thanh Ba và bay ra theo đường bay ở giữa Yên Bái - Nghĩa Lộ. Từ 15 giờ 23 phút đến 15 giờ 47 phút có thêm nhiều tốp máy bay Mỹ hoạt động ở khu vực Hòa Bình - Mộc Châu - Quan Hóa. Nhận định khả năng địch vào trinh sát và đánh đoạn đường sắt Yên Bái đến Thanh Ba, Sở Chỉ huy (SCH) Quân chủng và Binh chủng Không quân quyết định cho Biên đội 4 MiG-17: Số 1 - Phạm Thành Chung; Số 2 - Ngô Đức Mai; Số 3 - Trần Minh Phương; Số 4 - Nguyễn Thế Hôn của Trung đoàn Không quân 923 cất cánh từ Sân bay Nội Bài lúc 15 giờ 42 phút. Kíp trực ban Dẫn đường Trung đoàn 921 được giao nhiệm vụ dẫn chính, gồm: Phạm Minh Cậy dẫn ở bàn dẫn đường SCH, Lê Thiết Hùng dẫn trên mặt hiện sóng tại Trạm Ra đa Tân Trại. Trực ban Dẫn đường Trần Quang Kính ở SCH Quân chủng dẫn bổ trợ. SCH dẫn Biên đội bay về hướng Mộc Châu, lên dần độ cao 5300m; sau khi dẫn vòng qua Phù Yên, SCH cho Biên đội giảm độ cao xuống 4300m nhằm mục đích đánh địch cả trên đường bay vào và bay ra.

Lúc 15 giờ 55 phút, xuất hiện tốp 4 chiếc F-4 ở phía Đông Vạn Yên cách 20km, độ cao 4500m đang vòng về hướng Tây Bắc. Tính toán đúng thời điểm, Sĩ quan Dẫn đường Phạm Minh Cậy cho Biên đội vòng phải, bay hướng 90 độ, tiếp cận địch. Cách mục tiêu 12km, Số 1 phát hiện tốp F-4 liền ra lệnh cho Biên đội vứt thùng dầu phụ và bám theo tốp địch. Khi đuổi kịp được 1 chiếc, Số 1 bắn 2 loạt đạn nhưng địch cơ động tránh được. Thấy Số 2 đang ở vị trí có lợi với chiếc F-4 khác, Số 1 chuyển sang yểm hộ và lệnh cho Số 2 công kích. Số 2 Ngô Đức Mai nổ 3 loạt đạn, chiếc F-4 bốc cháy và cắm đầu xuống đất.

Trong SCH, các Sĩ quan Dẫn đường phát hiện thêm 1 tốp 4 chiếc F-4 bay độ cao 4500m, ở Tây Nam Phú Thọ 20km đang vòng phải, bám vào phía sau Biên đội MiG. Số 3 và Số 4 MiG nhận được thông báo của SCH, vừa cơ động tránh tên lửa của địch vừa yểm hộ chặt chẽ cho Số 1 và Số 2. Sau 4 phút không chiến quyết liệt, cả 2 bên không còn tạo được cơ hội tấn công, Số 1 Phạm Thành Chung quyết định cho Biên đội thoát ly. Biên đội bám theo nhau giảm độ cao bay về hướng Bắc, tới Thanh Ba mới kéo lên cao và vòng về hướng Đông, qua Sông Lô men theo triền Tam Đảo về hạ cánh ở Sân bay Nội Bài.

Niềm vui của các phi công Trung đoàn Không quân 923 sau khi hoàn thành nhiệm vụ (từ trái sang: Lưu Huy Chao, Lê Hải, Ngô Đức Mai, Nguyễn Hồng Điệp). Ảnh tư liệu

Đây là trận đánh đầu tiên của Trung đoàn 923 chỉ sau 7 tháng kể từ ngày thành lập, mở đầu những chiến công oanh liệt của Trung đoàn sau này. Quá trình chiến đấu, Trung đoàn luôn chủ động khắc phục khó khăn, vừa chiến đấu vừa xây dựng, nhanh chóng trưởng thành và phát triển; xây dựng và phát huy truyền thống đánh giỏi, bắn trúng của KQND Việt Nam; viết tiếp truyền thống vẻ vang của Trung đoàn: "Trung thành - Anh dũng - Đoàn kết - Sáng tạo - Quyết thắng".

Phi công Ngô Đức Mai sinh ngày 6-11-1938 tại Nghệ An, nhập ngũ năm 1955, là học viên bay MiG-17 đoàn thứ 2 tại Trung Quốc. Anh tốt nghiệp về nước đầu năm 1966, xuất kích trận đầu ngày 4-3-1966. Trong trận này, dù bay ở vị trí số 2 nhưng anh đã lập công bắn rơi 1 chiếc F-4. Trong quá trình chiến đấu, phi công Ngô Đức Mai đã xuất kích 63 lần, bắn rơi 3 máy bay Mỹ.

Liệt sĩ phi công, Anh hùng LLVTND Ngô Đức Mai. Ảnh tư liệu

Tháng 4-1966, Thượng úy, phi công Ngô Đức Mai cùng với 5 phi công: Trần Hanh, Nguyễn Hồng Nhị, Lâm Văn Lích, Nguyễn Nhật Chiêu, Phan Như Cẩn được vinh dự gặp Bác Hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và được Bác tặng huy hiệu của Người.

Ngày 3-6-1967, phi công Ngô Đức Mai đã hi sinh trên vùng trời Bắc Giang trong trận không chiến không cân sức với đội hình máy bay F-4 và F-105 của Không quân Mỹ. Ngày 30-8-1995, liệt sĩ, phi công Ngô Đức Mai được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND.

Để tưởng nhớ, ghi nhận công lao của Liệt sĩ phi công, Anh hùng LLVTND Ngô Đức Mai, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Nghệ An đã quyết định đặt tên đường phố mới mang tên Ngô Đức Mai tại thành phố Vinh theo Nghị quyết số 353/2010/NQ - HĐND ngày 10-12-2010, tuyến đường trải nhựa, dài 3000m, rộng 7m.

NGUYỄN VIỆT CƯỜNG