Kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống Sư đoàn Phòng không 361 (19-5-1965 / 19-5-2025)
Xứng danh “Đội cận vệ canh trời Thủ đô”
Cách đây 60 năm, ngày 19-5-1965, Bộ Tổng Tư lệnh ra Quyết định số 67/QĐ-QP thành lập Bộ Tư lệnh Phòng không Hà Nội trực thuộc Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ). Cùng với sự lớn mạnh của Bộ đội Không quân, Bộ đội Ra đa và hơn năm vạn dân quân tự vệ được trang bị súng máy, súng trường bắn máy bay bay thấp, lực lượng phòng không ba thứ quân của Thủ đô bắt đầu được hình thành với Sư đoàn Phòng không Hà Nội làm nòng cốt, có ý nghĩa hết sức quan trọng trong cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của không quân Mỹ, bảo vệ bầu trời Thủ đô Hà Nội.

Huấn luyện tháo, nạp đạn Tên lửa S-300 ở Trung đoàn 64, Sư đoàn 361.
Ra đời đúng dịp sinh nhật lần thứ 75 của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu và vinh dự được 8 lần đón Bác Hồ về thăm, chỉ sau 37 ngày thành lập, Sư đoàn đã ra quân đánh thắng trận đầu, bắn rơi 1 máy bay RF-4C của Mỹ khi chúng lần đầu xâm phạm vùng trời Thủ đô Hà Nội (25-6-1965). Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Sư đoàn đã cơ động, chiến đấu hơn 20 tỉnh, thành phố, đánh trên 1.800 trận, bắn rơi 591 máy bay (trong đó có 35 pháo đài bay B-52).
Đặc biệt, trong Chiến dịch Phòng không bảo vệ Hà Nội cuối tháng 12-1972, Sư đoàn bắn rơi 29 máy bay (trong đó có 25 chiếc B-52), hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần làm nên Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”. Với những chiến công xuất sắc đó, Sư đoàn được tặng thưởng: 1 Huân chương Độc lập hạng Nhất, 10 Huân chương Quân công hạng Nhất, 7 Huân chương Quân công hạng Nhì, 17 Huân chương Quân công hạng Ba và nhiều phần thưởng cao quý khác. Đặc biệt, ngày 15-01-1976, Sư đoàn được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng LLVT nhân dân”. Đến nay, toàn Sư đoàn có 19 tập thể và 22 cá nhân được phong tặng danh hiệu cao quý này.
Hiện nay, Sư đoàn có nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), quản lý, bảo vệ vùng trời Thủ đô Hà Nội, cùng các mục tiêu trọng yếu khác. Sư đoàn đã quán triệt và chấp hành nghiêm nghị quyết của Đảng ủy Quân chủng PK-KQ, mệnh lệnh của Tư lệnh Quân chủng, cụ thể hóa trong thực hiện nhiệm vụ của Sư đoàn; hoàn chỉnh hệ thống văn kiện, điều chỉnh thế trận phòng không, kế hoạch tác chiến phòng không bảo vệ mục tiêu trọng yếu và công trình trọng điểm quốc gia. Từ Sở chỉ huy Sư đoàn đến các phân đội luôn duy trì nghiêm nền nếp chế độ trực ban SSCĐ, quản lý vùng trời, chấp hành nghiêm Chỉ lệnh 27, Chỉ lệnh 750 của Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, 4 “biết” trong quản lý vùng trời. Duy trì nghiêm túc, chặt chẽ nền nếp huấn luyện theo đúng phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc, an toàn, tiết kiệm”, hoàn thành nội dung, chỉ tiêu, chương trình huấn luyện đã đề ra; coi trọng huấn luyện ứng dụng chiến đấu, huấn luyện làm chủ trang bị kỹ thuật (TBKT) mới, cải tiến đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Hằng năm, tổ chức diễn tập, bắn đạn thật đều đạt kết quả tốt, tham gia các hội thi, hội thao cấp Quân chủng đều đạt giỏi và có giải cao. Đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số; duy trì nghiêm nền nếp xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật, bảo đảm tuyệt đối an toàn trong mọi hoạt động.
Sư đoàn có nhiều biện pháp đột phá trong xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng; chú trọng kết hợp giáo dục chính trị với tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; giữa giáo dục cơ bản, giáo dục thường xuyên với giáo dục truyền thống gắn với thực hiện hiệu quả các mô hình giáo dục chính trị. Các đơn vị đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới; có nhiều giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu của cấp ủy, chi bộ và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Bên cạnh đó, Sư đoàn tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động "Quản lý, khai thác TBKT tốt, bền, an toàn, tiết kiệm và an toàn giao thông". Phong trào Thi đua “Ngành Hậu cần Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy”. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa TBKT đồng bộ, ổn định vững chắc; đảm bảo tốt hậu cần, tài chính cho các nhiệm vụ. Sư đoàn phối hợp hiệu quả với cấp ủy, chính quyền địa phương và cơ quan, đơn vị bạn thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, công tác chính sách, hậu phương Quân đội; củng cố cảnh quan đơn vị.
Phát huy truyền thống, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 361 tiếp tục đoàn kết, nỗ lực vượt qua khó khăn, thi đua rèn đức, luyện tài, huấn luyện giỏi, rèn luyện nghiêm, lập nhiều chiến công, thành tích mới, xứng đáng với truyền thống vẻ vang của Sư đoàn Phòng không Hà Nội anh hùng; mãi xứng danh “Đội cận vệ canh trời Thủ đô” thân yêu.
Đại tá LÊ ANH CHIẾN - Sư đoàn trưởng Sư đoàn 361