60 năm vươn xa cánh sóng

Trước yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ vùng trời miền Bắc XHCN, ngày 21-3- 1958, Bộ Quốc phòng ra Nghị định số 047/NĐ thành lập Bộ Tư lệnh Phòng không, đồng thời thành lập 2 trung đoàn cần vụ đất đối không, trong đó có Trung đoàn Ra đa 290. Trung đoàn được giao nhiệm vụ quản lý vùng trời từ sông Mã (Thanh Hóa) đến vĩ tuyến 20. Sông Mã trở thành giới tuyến chiến đấu và sự phối hợp chặt chẽ giữa 2 trung đoàn cần vụ đất đối không nên Trung đoàn còn được mang tên là Đoàn Ra đa sông Mã. Trải qua 60 năm ra đời, xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, cánh sóng ra đa của Trung đoàn ngày càng vươn xa, góp phần cùng quân dân ta đánh thắng các cuộc tập kích của không quân Mỹ và quản lý vững chắc vùng trời miền Trung - Tây Nguyên.

Luyện tập báo động chiến đấu ở Trạm bên 1, Tiểu đoàn 14 (Trung đoàn 290). Ảnh: CTV

Tháng 11-1959, Trung đoàn được biên chế 6 đại đội ra đa và một đại đội chỉ huy, triển khai đội hình chiến đấu từ Thanh Hóa đến Vĩnh Linh (Quảng Trị). Đúng 0 giờ ngày 10-7-1960, Trung đoàn chính thức phát sóng tham gia quản lý bầu trời Tổ quốc trên chiến trường Quân khu 4. Hơn 15 năm liên tục kiên cường bám trụ trên tuyến lửa Quân khu 4, đương đầu với lực lượng không quân nhà nghề của Mỹ, Trung đoàn đã bảo đảm tình báo ra đa cho các lực lượng phòng không đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất và thứ 2 của Mỹ ở Quân khu 4; tham gia chiến đấu các chiến trường: Khe Sanh, Đường 9 - Nam Lào, cánh đồng Chum, Xiêng Khoảng (Lào); tham gia Chiến dịch Phòng không bảo vệ Thủ đô Hà Nội 12 ngày đêm cuối tháng 12 năm 1972 và tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng miền Nam. Sóng ra đa của Trung đoàn đã phát hiện kịp thời hàng chục nghìn lượt máy bay địch xâm phạm vùng trời, thông báo cho các đơn vị bắn rơi hàng trăm máy bay của Mỹ. Bên cạnh đó, các đơn vị của Trung đoàn còn trực tiếp bắn rơi 8 máy bay địch. Ngày 28-2-1967, Đại đội 12 làm nhiệm vụ đã phát hiện chiếc máy bay B-52 đầu tiên của Mỹ. Sau đó, các đơn vị trong Trung đoàn đã liên tiếp phát hiện máy bay B-52 khi chúng xâm phạm vùng trời của ta. Những kinh nghiệm vềphát hiện máy bay B-52 của Trung đoàn được Quân chủng biên soạn thành tài liệu để các đơn vị học tập. Trong suốt Chiến dịch, Trung đoàn đã phát hiện 129 tốp máy bay, trong đó có 98 tốp là B-52, góp phần cùng các lực lượng làm nên Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”. Với những thành tích trong kháng chiến chống Mỹ, Trung đoàn 290, Trạm Ra đa 12 và đồng chí Vũ Ngọc Diệu vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”, nhiều tập thể, cá nhân được khen thưởng các danh hiệu cao quý khác.

Sau ngày miền Nam giải phóng (năm 1975), Trung đoàn được giao nhiệm vụ SSCĐ, QLVT khu vực miền Trung, Tây Nguyên. Để đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, tháng 4-1987 Trung đoàn được biên chế về Sư đoàn 375, Quân chủng PKKQ. Đây là địa bàn rộng, có cả đất liền và một phần biển Đông, có nhiều địa hình che khuất; vùng trời quản lý có nhiều đường bay, hoạt động bay phức tạp, mật độ bay ngày càng dày đặc, có nhiều đường bay trong nước và quốc tế… Hiện nay, ngoài các trang bị, khí tài hiện có, Trung đoàn được đầu tư nhiều VKTBKT mới, cải tiến… Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn thường xuyên chủ động, tích cực huấn luyện nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, ngoại ngữ, làm chủ khí tài, trang bị nhất là khí tài mới, cải tiến; kết hợp chặt chẽ với việc đẩy mạnh xây dựng chính quy, quản lý, rèn luyện kỷ luật. Bên cạnh đó, công tác bảo đảm hậu cần, kỹ thuật thường xuyên được đơn vị chú trọng phục vụ cho nhiệm vụ SSCĐ, QLVT và các nhiệm vụ trên giao. Cùng với đó, hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị đã bám sát nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị phát huy vai trò của cấp ủy đảng, các tổ chức, kết hợp với đẩy mạnh thực hiện phong trào thi đua quyết thắng, đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; quan tâm đảm bảo tốt đời sống vật chất, tinh thần tạo động lực thúc đẩy cho cán bộ, chiến sĩ hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Mặc dù đóng quân phân tán, ở nhiều địa bàn phức tạp, song Trung đoàn và các đơn vị trực thuộc thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương nơi đóng quân tuyên truyền vận động, giúp đỡ nhân dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, xây dựng địa bàn an toàn, tăng cường mối quan hệ đoàn kết quân dân.

Những năm qua, Trung đoàn luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ SSCĐ, QLVT, tỷ lệ phát hiện, thông báo thường xuyên đạt 100%. Các cuộc hội thao, hội thi, diễn tập do Sư đoàn và Quân chủng tổ chức, Trung đoàn đều đạt giỏi. Đặc biệt, năm 2012, Trung đoàn đạt giải Nhất tại Hội thao Kíp chiến đấu đài Ra đa P-18 do Quân chủng tổ chức. Từ năm 2010 đến nay, Trung đoàn được Quân chủng và Bộ Quốc phòng tặng Cờ, Bằng khen về công tác huấn luyện. Từ năm 2009 đến nay, đơn vị liên tục được Quân chủng công nhận là “Đơn vị Quyết thắng”, Đảng bộ đạt trong sạch vững mạnh. Kế thừa và phát huy truyền thống 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 290 hôm nay nguyện đoàn kết một lòng, ra sức tu dưỡng, rèn luyện, làm chủ vũ khí, khí tài, trang bị, không để Tổ quốc bị bất ngờ trong mọi tình huống, góp phần cùng các lực lượng trong Sư đoàn 375 quản lý vững chắc vùng trời được giao

THƯỢNG TÁ TRỊNH VĂN CHIẾN - CHÍNH ỦY TRUNG ĐOÀN 290