Vai trò báo chí cách mạng trong giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trên mặt trận đối không, bảo vệ bầu trời Tổ quốc

Lớp tập huấn cộng tác viên của Báo PK-KQ thực hành tác nghiệp
tại Trung đoàn 274, Sư đoàn 377 (tháng 5-2017). Ảnh: TRUNG THÀNH.

 Khi nói về vai trò của báo chí, V.I. Lê nin khẳng định: “Trong thời đại ngày nay, không có tờ báo chính trị thì không thể có phong trào gọi là chính trị”, “chúng ta cần trước hết là tờ báo, không có nó thì không thể tiến hành một cách có hệ thống cuộc tuyên truyền, cổ động hết sức có nguyên tắc và toàn diện”([1]) . Nhận thức sâu sắc vai trò quan trọng của báo chí, cuối năm 1924, khi về đến Quảng Châu (Trung Quốc), đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã bắt tay ngay vào việc chuẩn bị xuất bản một tờ báo chính trị; đồng thời, mở lớp huấn luyện các thanh niên ưu tú đưa từ trong nước sang để làm nòng cốt cho cách mạng sau này. Số đầu tiên của tờ Thanh niên - cơ quan của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên được xuất bản ngày 21-6-1925, và tiếp tục xuất bản đều đặn hằng tuần. Các số báo Thanh niên được thực hiện, nhân ra trên những bản bằng giấy sáp, chuyển bí mật về nước, được các cơ sở cách mạng của ta chép thành nhiều bản rồi chuyền tay cho các đồng chí và nhân dân ta đọc. Với gần 90 số, Báo Thanh niên đã nhanh chóng truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin trong nhân dân, góp phần tích cực chuẩn bị về mặt lý luận, chính trị, tư tưởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, mở ra một dòng báo chí mới - Báo chí cách mạng Việt Nam.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Đối với những người viết báo chúng ta, cái bút là vũ khí sắc bén, bài báo là tờ hịch cách mạng để động viên quần chúng đoàn kết”[2]. Bác coi người làm báo là “chiến sĩ cách mạng”. Người từng nói: “Báo chí là người tuyên truyền, người cổ động, người tổ chức chung, người lãnh đạo chung. Vì vậy, nhiệm vụ của người làm báo là quan trọng và vẻ vang"[3]. "Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ"[4]. Khi nói về vai trò quan trọng của báo chí cách mạng, Bác còn chỉ ra: “Tờ báo Đảng là như những lớp huấn luyện giản đơn, thiết thực và rộng khắp. Nó dạy bảo chúng ta những điều cần biết làm về tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo và công tác. Hàng ngày nó giúp nâng cao trình độ chính trị và năng suất công tác của chúng ta. Nếu cứ cắm đầu làm việc mà không xem, không nghiên cứu báo Đảng thì khác nào nhắm mắt đi đêm; nhất định sẽ lúng túng, vấp váp, hỏng việc. Vì vậy, cán bộ trong Đảng và ngoài Đảng, toàn thể đảng viên và cốt cán, cần phải xem báo Đảng”[5].

Tại Đại hội lần thứ III, Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thẳng thắn phê bình những khuyết điểm của báo chí nước nhà lúc bấy giờ: “Bài báo thường quá dài, “dây cà ra dây muống”, không phù hợp với trình độ và thời giờ của quần chúng. Thường nói một chiều và đôi khi thổi phồng các thành tích, mà ít hoặc không nói đúng mức đến khó khăn và khuyết điểm của ta. Đưa tin tức hấp tấp, nhiều khi thiếu thận trọng. Thiếu cân đối, tin nên dài thì viết ngắn, nên ngắn lại viết dài; nên để sau thì để trước, nên trước lại để sau. Lộ bí mật. Có khi quá lố bịch. Khuyết điểm nặng nhất là dùng chữ nước ngoài quá nhiều và nhiều khi dùng không đúng…”.

Có thể thấy, bất cứ một tờ báo nào cũng có đối tượng phục vụ và mục đích hoạt động cụ thể, hay nói cách khác là phải có tính giai cấp. Đối với báo chí cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: "Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội... Chính vì thế những người làm báo phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới đúng được..."([6]). Bác nhắc: "Cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, cố gắng trau dồi tư tưởng, nghiệp vụ và văn hóa; chú trọng học tập chính trị để nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ; đi sâu vào thực tế, đi sâu vào quần chúng lao động”([7]). Có như vậy người làm báo mới hoàn thành được nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao

Báo chí cách mạng Việt Nam là sản phẩm tất yếu của quá trình đấu tranh lâu dài, gian khổ của Đảng và nhân dân ta; là báo chí kiểu mới, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, lấy chủ nghĩa Mác-Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng chính trị, tư tưởng, lấy việc phục vụ nhân dân làm mục tiêu cao cả của mình. Báo chí cách mạng là đội quân đi đầu trong công tác chính trị, tư tưởng, văn hóa. Trải qua 93 năm, kể từ khi số Báo Thanh niên đầu tiên ra đời, báo chí cách mạng Việt Nam không ngừng phát triển phong phú và đa dạng, khẳng định vị trí, vai trò của mình. Với chức năng thông tin; định hướng; giáo dục chính trị, tư tưởng, văn hóa; giám sát, phản biện xã hội và giải trí... báo chí cách mạng đã thể hiện rõ trách nhiệm xã hội trong việc cung cấp thông tin trung thực, khách quan, kịp thời tuyên truyền những chủ trương, đường lối của Đảng; những vấn đề hệ trọng của đất nước bảo đảm tính định hướng và tính giáo dục sâu sắc, có tác động trực tiếp đến tâm tư, nguyện vọng, tình cảm đối với mọi tầng lớp nhân dân nói chung, cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội và Quân chủng PK-KQ nói riêng, góp phần nâng cao nhận thức và sự hiểu biết về những chủ trương chính sách đối nội, đối ngoại của Đảng, Nhà nước, điều chỉnh nhận thức, quan niệm, thái độ và hành vi của mỗi thành viên trong xã hội. Cùng với đó, kịp thời phát hiện, cổ vũ những nhân tố mới trong các phong trào thi đua quyết thắng, gắn với xây dựng đời sống văn hóa ở đơn vị cơ sở. Đặc biệt, báo chí đã làm tốt công tác tuyên truyền và nhân rộng những tấm gương điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đồng thời, tích cực phát hiện, phê phán các biểu hiện tiêu cực, thoái hóa, biến chất, tham nhũng của một bộ phận cán bộ, đảng viên, góp phần làm lành mạnh đời sống xã hội...; đấu tranh chống lại những âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị, lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo, nhân quyền để xuyên tạc, gây chia rẽ, làm suy giảm lòng tin của nhân dân với Đảng, suy giảm sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, cản trở sự nghiệp đổi mới của đất nước.

Nằm trong hệ thống Báo chí cách mạng Việt Nam, Báo chí Quân đội được ra đời khá sớm. Từ số đầu tiên Báo Quân giải phóng, ra ngày 5-8-1945, Báo Vệ quốc quân (năm 1947), Quân Du kích (năm1948), Báo Quân đội nhân dân (năm 1950); đến nay, Báo chí Quân đội đã có sự phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng. Cùng với báo viết, báo nói, báo hình, báo điện tử, các tờ báo, tạp chí và chương trình truyền hình của các quân khu, quân đoàn, quân, binh chủng cũng được quan tâm phát triển về mọi mặt, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhiệm vụ tuyên truyền giáo dục và nhu cầu tiếp nhận thông tin của xã hội nói chung và của cán bộ, chiến sĩ nói riêng. Nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, Báo Phòng không - Không quân, cơ quan ngôn luận của Đảng ủy và Bộ Tư lệnh Quân chủng - tiếng nói của Bộ đội PK-KQ được ra đời trong những tháng năm ác liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Đội ngũ phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên của Báo PK-KQ đã không quản ngại gian khổ, hi sinh, luôn xung kích có mặt trên các chiến trường, ở khắp các trận địa nóng bỏng của cuộc chiến đấu để chụp ảnh, ghi hình, đưa tin, phản ánh kịp thời, chính xác về những trận đánh hay, gương chiến đấu dũng cảm, những kinh nghiệm tốt; tuyên truyền những quan điểm, đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng; cổ vũ, động viên khích lệ tinh thần và ý chí “Dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng” của Bộ đội PK-KQ, quyết tâm thi đua lập nhiều chiến công xuất sắc, góp phần cùng quân và dân ta đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ, mà đỉnh cao là cuộc đụng đầu lịch sử của quân và dân ta với không quân chiến lược của đế quốc Mỹ trên bầu trời Hà Nội 12 ngày đêm cuối năm 1972; trong đó, Bộ đội PK-KQ là lực lượng nòng cốt. Bằng trí thông minh, sáng tạo, linh hoạt, cán bộ, chiến sĩ Quân chủng PK-KQ đã chủ động, dự báo chính xác, chuẩn bị kỹ lưỡng mọi mặt, nắm và phân tích kỹ những âm mưu, thủ đoạn, những mạnh, yếu của địch để tìm ra những phương thức tác chiến, chiến thuật táo bạo, bất ngờ, nhằm phát huy cao nhất lợi thế và sức mạnh của thế trận phòng không nhân dân. Với ý chí căm thù giặc sâu sắc, mỗi lực lượng của Bộ đội PK-KQ đều quyết tâm tìm ra những phương pháp, cách đánh hay, linh hoạt, khôn khéo: Các chiến sĩ Ra-đa phòng không đã anh dũng, kiên cường bám máy, bám đài quyết tâm “vạch nhiễu tìm thù” và đã vô hiệu hóa được tên lửa sơ-rai của địch. Bộ đội Tên lửa của ta, với những trận địa tên lửa giả làm bằng cót tre, chúng ta đã đánh lừa được những “đôi mắt diều hâu” của các “siêu pháo đài bay B-52”. Với chiến thuật “cơ động phục kích” táo bạo và các phương pháp “bắn ba điểm”, “bắn vượt nửa góc” của Bộ đội Tên lửa và Bộ đội Pháo cao xạ Việt Nam đã hiên ngang vít cổ hàng trăm “siêu pháo đài bay B-52”, những “con ma”, “thần sấm”, của cái gọi là “không lực Hoa Kỳ - bất khả chiến bại”..., làm cho các chuyên gia quân sự Liên Xô phải nể phục. Bộ đội Không quân, bằng phương án dùng máy bay MiG-21 bay thật thấp, tránh ra đa từ các tàu chiến của địch phát hiện; với ý chí quyết chiến, quyết thắng, các phi công của ta đã dũng mãnh bí mật xuất kích trong đêm tối, xông thẳng vào đội hình dày đặc của máy bay tiêm kích Mỹ. Trong 12 ngày đêm, cuối năm 1972, với 24 lần xuất kích, Không quân nhân dân Việt Nam đã diệt 7 máy bay địch, trong đó có 2 pháo đài bay B-52. Có thể nói, trong những chiến công vĩ đại đó phải kể đến những đóng góp không nhỏ của báo chí cách mạng nói chung, đội ngũ phóng viên, biên tập viên Báo Quân đội nhân dân, Báo PK-KQ nói riêng đã thường xuyên theo sát từng đơn vị, ở tất cả các chiến tuyến để kịp thời động viên khích lệ, cổ vũ chiến trường, góp phần xây dựng tinh thần, ý chí quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của bộ đội.

Tuy nhiên, cùng với những kết quả đạt được, hoạt động báo chí ở nước ta những năm qua cũng bộc lộ những yếu kém, khuyết điểm mà Đảng ta đã chỉ ra. Đó là, một bộ phận không nhỏ người làm báo, kể cả một số cán bộ lãnh đạo cơ quan báo chí chưa quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo chí, về trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của người làm báo. Đâu đó vẫn xuất hiện những bài viết đi chệch định hướng chính trị, gây hoài nghi, hoặc phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; tán dương, cổ súy quan điểm đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập; đưa thông tin không đúng, thậm chí xuyên tạc sự thật… Trong thông tin một số vụ việc nhạy cảm, đã không chú ý cân nhắc liều lượng, mức độ, thời điểm, tiêu đề bài viết… tạo kẽ hở cho kẻ địch và các thế lực phản động, cơ hội chính trị lợi dụng thổi phồng, xuyên tạc, kích động và chống phá cách mạng nước ta.

Ngày nay, cuộc cách mạng công nhiệp lần thứ Tư phát triển như vũ bão; đất nước đang trên đà đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng, thuận lợi và khó khăn; cơ hội và thách thức đan xen, đang đặt ra nhiệm vụ hết sức quan trọng cho báo chí cách mạng Việt Nam. Là lực lượng nòng cốt trên mặt trận đối không, nếu chiến tranh xảy ra, Bộ đội PK-KQ phải đương đầu với tiến công hỏa lực đường không bằng vũ khí công nghệ cao của địch, hoặc có thể chúng sẽ thiết lập vùng cấm bay. Chính vì thế, không gian tác chiến rộng, mục tiêu bảo vệ đa dạng, yêu cầu hiệp đồng tác chiến phức tạp, tính chất quyết liệt tăng lên gấp bội…, do vậy thử thách về chính trị, tinh thần, tâm lý đối với bộ đội là rất lớn.

Trước tình hình đó, báo chí cách mạng nói chung có vai trò đặc biệt quan trọng trong giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trên mặt trận đối không, từ đó, đòi hỏi báo chí cách mạng phải luôn giữ vững quan điểm chính trị của Đảng và Nhà nước, theo sát những diễn biến của tình hình đất nước và quốc tế để phản ánh một cách đầy đủ, chính xác nhất, có lợi nhất cho cách mạng, cho sự nghiệp bảo vệ vững chắc bầu trời Tổ quốc; ra sức cổ vũ những nhân tố mới, khơi dậy những giá trị tốt đẹp trong xã hội và mỗi cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội nói chung; Quân chủng PK-KQ nói riêng. Đồng thời, tích cực đấu tranh chống những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, những hiện tượng tiêu cực trong đời sống bộ đội theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Kịp thời phát hiện, đấu tranh với những hiện tượng tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong cán bộ, đảng viên, chiến sĩ; những hạn chế, yếu kém, sai sót, thiếu lành mạnh trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, cơ quan, đơn vị thật sự trong sạch, lành mạnh.

Công tác báo chí phải hướng vào mục tiêu giữ vững ổn định chính trị, xã hội, tiếp tục sự nghiệp đổi mới, từng bước xây dựng hệ giá trị của con người mới, lối sống mới, làm cho những nguyên lý cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác-Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội. Báo chí phải là lực lượng đi tiên phong trên mặt trận tư tưởng, lấy chính thực tiễn sinh động của đất nước đổi mới để tấn công, vạch trần âm mưu thâm độc của các thế lực thù địch, củng cố lòng tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN của ta.

Chủ động, tích cực tham gia đấu tranh chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa, lý luận; đấu tranh phản bác những thông tin, luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, đối tượng cơ hội chính trị chống phá Đảng, Nhà nước và sự nghiệp đổi mới của nhân dân ta. Báo chí cần tỉnh táo, thận trọng trong xử lý thông tin, cần có sự nhạy cảm chính trị trước những thông tin xấu, độc, tác động tiêu cực đến nhận thức và dư luận xã hội.

Cùng với sự phát triển của báo chí và đội ngũ những người làm báo, cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về báo chí, đảm bảo các yêu cầu về kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ quản lý, tri thức về khoa học công nghệ thông tin, kiến thức và tri thức pháp luật, trình độ chính trị vững vàng. Giữ vững vai trò, chức năng định hướng dư luận trong điều kiện các mạng xã hội và các phương tiện truyền thông khác trên internet đã và đang phát triển rất mạnh mẽ, tác động lớn đến xã hội và đời sống bộ đội. Thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng, sức hấp dẫn, hiệu quả thông tin; xử lý tốt mối quan hệ giữa việc đáp ứng yêu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng với bảo đảm định hướng chính trị, tư tưởng của nội dung thông tin. 

Đối với Báo PK-KQ; Tạp chí PK-KQ; Tạp chí Khoa học - Giáo dục PK-KQ và website của các cơ quan, đơn vị thuộc Quân chủng PK-KQ để phát huy vai trò và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình cần phải thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động báo chí, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực quản lý báo chí, xuất bản, đảm bảo đúng hướng, có hiệu quả trong điều kiện phát triển và sự bùng nổ của công nghệ thông tin, truyền thông. Đội ngũ phóng viên, biên tập viên cần trau dồi phẩm chất chính trị, tu dưỡng đạo đức, lối sống, lương tâm của người viết báo để “mắt sáng, lòng trong, bút sắc”; thường xuyên bám sát cơ sở và thực tiễn để nắm và hiểu tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ, phản ánh hiện thực các hoạt động huấn luyện, SSCĐ, cuộc sống sinh hoạt và đời sống của bộ đội bằng tất cả tâm huyết và trách nhiệm của mình. Báo chí không chỉ thuần túy đưa thông tin mà cần phải phân tích, bình luận, có định hướng để giúp người đọc, người xem, người nghe hiểu rõ cái đúng, cái sai, qua đó giúp cán bộ, chiến sĩ có đủ trình độ, biết bảo vệ lẽ phải, bảo vệ cái đúng, làm theo cái tốt, cái đẹp; đấu tranh phê phán những thói hư tật xấu để hướng tới những giá trị chân, thiện, mỹ, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh. Lãnh đạo, chỉ huy, cơ quan chính trị các đơn vị thường xuyên củng cố lực lượng 47, đẩy mạnh hiệu quả đấu tranh chống lại những tư tưởng thù địch, phản động, cơ hội chính trị trên không gian mạng, góp phần củng cố và giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trên mặt trận đối không, góp phần bảo vệ vững chắc bầu trời, biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.