Kỷ niệm 50 năm ngày truyền thống Trung đoàn 261 (30/5/1966 - 30/5/2016):
Chiến công lẫy lừng, truyền thống vẻ vang
Ngày 30/5/1966, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ký Quyết định số 42/QĐ-QP thành lập Trung đoàn 261. Biên chế của Trung đoàn gồm 4 tiểu đoàn hỏa lực (56, 57, 58, 59) và Tiểu đoàn kỹ thuật 60. Đây là trung đoàn tên lửa thứ 10 của Quân đội ta.
Trung tuần tháng 7/1967, Trung đoàn được lệnh huấn luyện chuyển loại khí tài mới. Tháng 3/1968, Trung đoàn được biên chế thuộc Sư đoàn Phòng không 365, làm nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ các mục tiêu trọng yếu phía bắc Thủ đô Hà Nội, chủ yếu đánh máy bay bay thấp và máy bay trinh sát không người lái. Ngày 2/1/1969, Tiểu đoàn 56 từ trận địa núi Trẻ (Tiên Sơn, Hà Bắc) đã bắn rơi 1 máy bay không người lái 147SB bay ở độ cao rất thấp, lập chiến công đầu cho Trung đoàn. Tiểu đoàn 56 được Quân chủng khen thưởng và được Tỉnh ủy Hà Bắc tặng cờ đơn vị lập công đầu xuân năm 1969. Tiếp theo là Tiểu đoàn 57 phối hợp hiệp đồng cùng Tiểu đoàn 41 (Trung đoàn 263) bắn rơi tại chỗ 2 máy bay F4-E ngày 18/12/1971, một chiếc rơi ở Hoành Bồ (Quảng Ninh), một chiếc rơi ở Tân Lập (Hoà Bình), bắt sống 4 giặc lái. Với chiến công trên Trung đoàn đã được Thủ tướng Phạm Văn Đồng biểu dương và được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng gửi tặng lẵng hoa chúc mừng giữa ngày Tết Nhâm Tý (năm 1972).
Khẩu đội Bệ phóng, Đại đội 2, Tiểu đoàn 57, Trung đoàn 261 huấn luyện tháo, nạp đạn Tên lửa. Ảnh: CTV
Ngày 12/3/1969, Tư lệnh Quân chủng Lê Văn Tri ký Quyết định số 303/TM-QL, hợp nhất Trung đoàn 261 với Trung đoàn 278 thành một trung đoàn lấy phiên hiệu là Trung đoàn 261 (gồm các tiểu đoàn 57, 59, 93, 94, 95). Sau gần 2 năm cơ động chiến đấu trên địa bàn Hà Bắc, cuối tháng 10/1970, do yêu cầu nhiệm vụ Trung đoàn được biên chế trực thuộc Sư đoàn 361 và chuyển về đóng quân tại vùng đất Cổ Loa. Và cũng từ đây Trung đoàn có thêm một tên gọi mới - Đoàn Thành Loa.
Trong Chiến dịch “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” tháng 12/1972, Trung đoàn 261 là đơn vị bắn rơi tại chỗ chiếc B-52 đầu tiên vào lúc 20 giờ 13 phút đêm 18/12/1972 và là trung đoàn tên lửa bắn rơi nhiều B-52 nhất. Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Trung đoàn đã tham gia chiến đấu 198 trận, bắn rơi 63 máy bay Mỹ, gồm 8 kiểu loại, trong đó có 13 chiếc B-52 (8 chiếc rơi tại chỗ). Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu Trung đoàn và 3 Tiểu đoàn (57, 59, 93) cùng 5 cá nhân đã được Đảng, nhà nước tuyên dương danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”. Ngoài ra, Trung đoàn được tặng thưởng 1 Huân chương Độc lập, 4 Huân chương Quân công và 37 Huân chương Chiến công các loại, 65 cờ trướng, được Bác Hồ và Bác Tôn tặng lẵng hoa...
Từ năm 1986 đến nay, Trung đoàn nằm trong đội hình chiến đấu của Sư đoàn 367, đóng quân trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, làm nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ bảo vệ các mục tiêu trọng yếu khu vực phía Nam của Tổ Quốc. Trung đoàn không ngừng huấn luyện nâng cao sức mạnh chiến đấu, sẵn sàng đánh bại các cuộc tập kích đường không của địch, bảo vệ vững chắc các mục tiêu được giao. Tích cực chủ động phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể nhân dân và các lực lượng vũ trang, đơn vị bạn trên địa bàn đóng quân, giúp nhân dân phòng chống thiên tai, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Trong 10 năm qua đơn vị có bước chuyển biến toàn diện, đồng đều, vững chắc: Năm 2008, được Trung đoàn được Đảng bộ TP Hồ Chí Minh tặng cờ, Tổng Cục Chính trị tặng Bằng khen “Đơn vị dân vận tốt”; Cục Chính trị Quân chủng tặng Cờ “Đơn vị có phong trào thanh niên khá nhất Sư đoàn 367”; Nhiều năm liền Đảng bộ đạt TSVM, đơn vị đạt danh hiệu “Đơn vị Quyết thắng”; Trung đoàn được Tổng cục Chính trị tặng Bằng khen “Đơn vị có môi trường văn hóa tốt”; Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tặng Cờ “Đơn vị huấn luyện giỏi 5 năm liền (2007 - 2011)”; năm 2010, Trung đoàn và 2 Tiểu đoàn 57, 94 được tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba...
Để hoàn thành tốt nhiệm vụ trong tình hình mới, Trung đoàn luôn coi trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, tiếp tục đổi mới công tác huấn luyện quân sự, trọng tâm là huấn luyện kíp chiến đấu Sở chỉ huy Trung đoàn, các kíp chiến đấu phân đội hỏa lực, nâng cao trình độ, khả năng SSCĐ và sức mạnh chiến đấu của Trung đoàn; ra sức xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện.
Trung tá NGUYỄN VĂN CHINH
(Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Trung đoàn 261)