Chiến công đầu của Bộ đội Ra đa

Lực lượng Ra đa vừa làm nhiệm vụ canh trời, phát hiện mục tiêu,
vừa phục vụ dẫn đường cho máy bay ta chiến đấu và huấn luyện. Ảnh tư liệu

Ngày 21-3-1958, Bộ Quốc phòng ký Quyết định số 047/NĐ thành lập Bộ Tư lệnh Phòng không, đồng thời ký quyết định thành lập trung đoàn cần vụ đối không đầu tiên trên cơ sở con người, vật chất và vũ khí trang bị của Đoàn 4, lấy phiên hiệu là Trung đoàn 260. Đồng chí Lương Hữu Sắt làm Trung đoàn phó, quyền Trung đoàn trưởng; đồng chí Lê Đình Truy làm Chính ủy Trung đoàn. Trung đoàn được biên chế 7 đại đội ra đa và 3 đại đội quan sát mắt. Việc trung đoàn ra đa đầu tiên được thành lập đánh dấu bước phát triển mới của lực lượng phòng không trên miền Bắc. Từ đây, Quân đội ta đã có Bộ đội Ra đa bảo đảm cho các lực lượng chiến đấu.

Ngay sau khi được thành lập, các đơn vị của Trung đoàn 260 đã nhanh chóng tìm kiếm trận địa, triển khai khí tài và xây dựng doanh trại. Đến ngày 15-2-1959, cơ bản các đại đội ra đa cảnh giới đã triển khai xong, kết hợp với 45 vọng quan sát mắt tạo thành mạng cảnh giới phòng không sẵn sàng bảo đảm cho các lực lượng phòng không đánh máy bay địch, bảo vệ Hà Nội và khu vực đồng bằng Bắc Bộ.

Ngày 21-2-1959, Bộ Tư lệnh Phòng không chỉ thị cho Trung đoàn chuẩn bị đầy đủ mọi mặt để đúng 0 giờ ngày 1-3-1959 phát sóng chiến đấu. Nhận được chỉ thị của trên, Đảng ủy Trung đoàn 260 đã họp phiên bất thường để quán triệt và triển khai biện pháp lãnh đạo cụ thể. Các chi bộ đều ra nghị quyết chuyên đề để lãnh đạo nhiệm vụ chiến đấu mới. Công tác chuẩn bị cho giờ phát sóng đều được hoàn thành trước ngày 28-2- 1959, sẵn sàng thực hiện lệnh phát sóng.

23 giờ ngày cuối cùng của tháng 2, những bức mật điện từ biên giới, hải đảo đến khu vực đồng bằng Bắc Bộ tới tấp báo về Tổng trạm ở Hà Nội. 23 giờ 40 phút, Tổng trạm phát tín hiệu so giờ, thử sóng toàn mạng trinh sát trên không. 23 giờ 50 phút, tất cả các kíp chiến đấu của các đơn vị đều có mặt đầy đủ ở vị trí chiến đấu.

Đúng 0 giờ ngày 1-3-1959, các trắc thủ ra đa lần lượt thao tác mở máy. Những giàn ra đa quay tròn, tỏa năng lượng điện từ trường ra không trung. Những cặp mắt của các đài trưởng, trắc thủ đều hướng thẳng vào màn hiện sóng sẵn sàng phát hiện máy bay địch.

Đây là sự kiện lịch sử của Quân đội và Quân chủng PK-KQ, mang khát vọng giữ trời trải qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, đồng thời là bước chuyển biến vượt bậc về chất của các lực lượng phòng không trong sự nghiệp bảo vệ bầu trời Tổ quốc.

Phát huy thắng lợi trong lần phát sóng đầu tiên, lãnh đạo, chỉ huy Trung đoàn 260 đã quyết định cho Đại đội 4 mở máy trực ban chiến đấu vào 0 giờ ngày 3-3-1959.

Đúng 15 phút sau khi được lệnh mở máy, dưới sự chỉ huy của Đại đội trưởng Lê Minh Đức, Trung đội trưởng Vũ Thế Tống cùng các đồng chí Phạm Tiến Hùng - Trắc thủ số 1, Nguyễn Huy Cảnh - Trắc thủ số 2, Lê Văn Bông - Chiến sĩ Báo vụ và Vương Đình Bàng - Chiến sĩ đánh dấu đường bay đã phát hiện chính xác và thông báo kịp thời 1 chiếc máy bay C-47 từ biên giới Việt-Lào xâm phạm vùng trời phía Tây tỉnh Thanh Hóa. Các tình báo về máy bay địch từ đài ra đa Đại đội 4 được thông báo ngay lên Sở chỉ huy Trung đoàn, Tổng Trạm ra đa Bộ Tư lệnh Phòng không và các lực lượng phòng không hai tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa để có phương án tác chiến phòng tránh, đánh trả sớm.

Đây là lần đầu tiên Bộ đội Ra đa Việt Nam phát hiện được tín hiệu máy bay địch. Đó là thành tích xuất sắc của Đại đội 4, Trung đoàn 260. Chiến công đầu này đã góp phần quan trọng cổ vũ tinh thần, nâng cao sức chiến đấu của toàn quân, toàn dân ta lên một tầm cao mới, cũng như đặt nền móng lịch sử nghệ thuật tác chiến ra đa đầu tiên cho sự phát triển lớn mạnh sau này.

PHÚ THỌ