Những trận đánh lịch sử trong ngày 5-8

Trận địa Pháo phóng không của Tiểu đoàn 217 trong trận đánh ngày 5-8. Ảnh tư liệu.

Vào lúc 12 giờ 40 phút, một máy bay AD-6 của địch trúng đạn rơi xuống biển, cách bờ khoảng 10km. Ít phút sau, tàu 187 của hải quân đậu ở gần Hòn Ngư phối hợp với các trận địa pháo cao xạ trên bờ bắn rơi chiếc máy bay thứ hai. Đây là 2 chiếc máy bay phản lực hiện đại đầu tiên của đế quốc Mỹ bị Bộ đội Phòng không, Bộ đội Hải quân và các lực lượng vũ trang địa phương bắn rơi trên vùng trời miền Bắc.

Ở Quảng Bình, cùng thời điểm đánh phá Vinh - Bến Thủy, 8 máy bay A-4D oanh tạc các căn cứ của hải quân ta ở cửa sông Gianh, Mũi Ròn. Các tàu của Hải quân phối hợp với các lực lượng bắn máy bay trên bờ, trong đó có trung đội dân quân xã Cảnh Dương do xã đội trưởng Trương Văn Thích chỉ huy đã anh dũng đánh trả, bắn rơi 1 máy bay địch.

Trong khi trận đánh đang diễn ra quyết liệt ở Vinh - Bến Thủy và Quảng Bình, tại sở chỉ huy Quân chủng PK-KQ, các đồng chí trong Bộ Tư lệnh và thủ trưởng các cơ quan đã tập trung đông đủ, theo dõi và chỉ huy Trung đoàn Pháo cao xạ 280 và Trung đoàn Ra đa 290 đánh địch. Phán đoán hành động sắp tới của địch, Bộ Tư lệnh Quân chủng nhận định có khả năng địch sẽ đánh phá khu vực Hòn Gai, mục tiêu cụ thể là cảng Bãi Cháy. Tiểu đoàn Phòng không 217 bảo vệ khu công nghiệp Hòn Gai - Cẩm Phả được lệnh sẵn sàng đánh trả máy bay địch.

Vào lúc 14 giờ 2 phút, các đài ra-đa của hai trung đoàn 290, 291 phát hiện một số máy bay địch hoạt động ở vùng ven biển miền Bắc. Khi máy bay địch vào cách thành phố Vinh 50km, Trung đoàn 280 Pháo cao xạ đã bắt được mục tiêu. Lần thứ hai trong ngày 5-8, thành phố Vinh kéo còi báo động. Quân và dân thành phố sẵn sàng bước vào đợt chiến đấu mới.

Ít phút sau, hai tốp gồm 8 chiếc F-8U và AD-6 cất cánh từ tàu sân bay Constellation lợi dụng vật che khuất ở khu vực Sầm Sơn, công kích các tàu hải quân của ta ở Lạch Trường (Thanh Hóa). Đại đội Ra đa 19 phát hiện được đường bay của máy bay địch. Khẩu đội súng máy phòng không 14,5mm bảo vệ trạm ra đa do Đinh Trọng Nhưỡng chỉ huy kịp thời nổ súng, phối hợp chiến đấu với bộ đội Hải quân và các lực lượng vũ trang địa phương. Trận đánh kéo dài 26 phút, thêm 2 máy bay địch bị bắn rơi trên vùng trời Thanh Hóa.

Cùng thời gian đánh phá Lạch Trường, hai tốp gồm 8 chiếc máy bay khác vào đánh phá căn cứ của Hải quân ta ở Bãi Cháy (Quảng Ninh). Các tàu 134, 227 và nhiều tàu khác của Bộ đội Hải quân, vừa bắn trả địch vừa cơ động vượt ra ngoài vịnh. Đại đội 142 pháo cao xạ 88mm của Tiểu đoàn 217 nhằm thẳng lúc máy bay địch bổ nhào mà bắn. Nhưng phải đến đợt công kích thứ ba của máy bay địch, khẩu đội súng máy phòng không 14,5mm do Trung đội phó Trương Thanh Luyện chỉ huy đã đón đúng đường bay từ ngoài biển vào của địch, nổ súng chính xác, bắn rơi tại chỗ một máy bay A-4D. Tên giặc lái Alvarez, cấp bậc trung úy, nhảy dù rơi xuống biển bị quân và dân ta bắt sống trên miền Bắc. Các đại đội 141 và 143 pháo cao xạ 88  của Tiểu đoàn 217 bắn bằng phần tử tổng hợp phối hợp với bộ đội Hải quân và dân quân tự vệ bắn rơi chiếc máy bay thứ hai.

16 giờ 30 phút, máy bay địch đánh phá khu vực Vinh - Bến Thủy và cảng Gianh lần thứ hai. Đợt này, địch sử dụng 8 chiếc A-4D tiếp tục đánh vào kho dầu Vinh, các căn cứ Hải quân và đánh “trả đũa” các trận địa pháo cao xạ của ta. Rút kinh nghiệm trận đánh lúc trưa, Trung đoàn 280 cùng quân và dân thành phố Vinh đã phát hiện được địch từ sớm, chủ động nổ súng đánh địch khi chúng bay vào vùng trời thành phố đã bắn rơi 1 máy bay địch. Trận đánh kéo dài ác liệt vì máy bay địch đánh thẳng vào trận địa của các đơn vị pháo cao xạ. Khẩu đội trưởng Phan Đăng Cát đã hy sinh anh dũng trên trận địa. Trận chiến đấu của quân và dân ta ở khu vực Vinh - Bến Thủy cũng là trận chiến đấu cuối cùng trong ngày 5-8-1964.

Trong trận đầu đánh trả cuộc tập kích bất ngờ của không quân địch, các lực lượng vũ trang trên miền Bắc, nòng cốt là Bộ đội Phòng không và Bộ đội Hải quân đã chiến đấu ngoan cường, dũng cảm, bắn rơi 8 máy bay địch, bắt sống 1 phi công. Chiến công đánh thắng trận đầu ngày 5-8-1964 đã giáng một đòn mạnh vào ý chí leo thang chiến tranh của kẻ thù; tạo khí thế, niềm tin vào vũ khí, trình độ tổ chức, chỉ huy, vào khả năng chiến đấu của bộ đội, đồng thời khẳng định quân và dân ta hoàn toàn có khả năng đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại bằng Không quân và Hải quân Mỹ - đội quân xâm lược nhà nghề mạnh nhất của chủ nghĩa đế quốc.