Chuyến bay phục vụ Chủ tịch Cu Ba - Fidel Catro

Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Fidel Castro và
Đại tướng Võ Nguyên Giáp chụp ảnh chung với tổ bay. Ảnh tư liệu

Đại tá Hồ Văn A khi đó là nhân viên thông tin trên không. Ông kể, ngày 13 tháng 9 năm 1973, chúng tôi nhận được lệnh đưa chiếc chiếc máy bay An-24 mang số hiệu VN - 1094 về nước. Tuy hiệp định Pari đã được ký kết nhưng đa phần máy bay vận tải của chúng ta vẫn ở nơi sơ tán tại Tường Vân (Trung Quốc). Khi nhận lệnh, anh em chúng tôi được biết rằng sẽ thực hiện chuyến bay chuyên cơ, nhưng không ai rõ nhiệm vụ cụ thể. Đầu giờ chiều chúng tôi cất cánh bay về Nam Ninh (Trung Quốc) tiếp dầu, kiểm tra kỹ thuật chờ tối bay về Gia Lâm. Như mọi lần chuyến bay đó cũng được các bạn Trung Quốc phục vụ chu đáo.

Đại tá Hồ A kể và bức ảnh kỷ niệm với đồng đội ở nước bạn. Ảnh: TRUNG THÀNH

Ngày hôm sau, sau khi đại đội thợ máy kiểm tra toàn bộ một cách kỹ lưỡng, bộ phận xăng dầu làm công tác hóa nghiệm nhiên liệu, chúng tôi tiến hành bay thử, rồi máy bay được kẹp chì, bàn giao cho bảo vệ, nhưng tất cả vẫn không được biết mình sẽ thực hiện chuyến bay đi đâu, phục vụ ai, mà qua công tác kiểm tra chuẩn bị chỉ đoán rằng sẽ thực hiện chuyến bay chuyên cơ A, tức là chuyến bay đặc biệt nhất.

Cuối cùng, tổ bay cũng được chỉ định, bao gồm Nguyễn Oanh - Cơ trưởng, Nguyên Văn Hội - Dẫn đường, Nguyễn Văn Hợi - Cơ giới trên không và Hồ A - Thông tin, Phan Hồng Tâm - Lái phụ và hai tiếp viên là đồng chí Đạt và đồng chí Hà. Nhận nhiệm vụ từ Lữ trưởng Nguyễn Phúc Trạch, anh em chúng tôi hào hứng hẳn lên, không ngờ mình lại được thực hiện chuyến bay đưa Fidel Catro, người bạn lớn của nhân dân Việt Nam, người luôn sát cánh bên cạnh chúng ta trong những tháng năm đánh Mĩ, con người mà lâu nay chỉ được biết qua đài báo, qua sách vở, con người có câu nói bất hủ "Vì Việt Nam Cu Ba sẵn sang hiến dâng cả máu của mình" đã khiến chúng tôi luôn ngưỡng mộ, nay lại hận hạnh được bay đưa Người về thăm vùng đất mới giải phóng.

Sự phấn chấn nhanh chóng qua đi, trước mắt chúng tôi là nhiệm vụ vô cùng nặng nề, bởi đất nước vừa mới tạm yên khói lửa, kẻ thù luôn tìm cách phá hoại, và hơn nữa với Fidel, một nhận vật đã bao lần bị kẻ địch âm mưu sát hại mà không thành thì nhiệm vụ bảo vệ ông càng phải bảo đảm ở mức cao nhất. Bên cạnh đó, việc máy bay phải hạ cánh xuống Đồng Hới, một sân bay dã chiến, gần như không có thiết bị dẫn đường nào, tất cả chỉ bằng mắt thường và kinh nghiệm. Tuy vậy, với giọng nói rắn rỏi, cơ trưởng Oanh thay mặt toàn bộ tổ lái hứa quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ, thực hiện chuyến bay tuyệt đối an toàn. Ngay sau đó, tất cả chúng tôi họp lại bàn phương án thực thi nhiệm vụ và được lãnh đạo Lữ đoàn chấp thuận. Thời gian gấp, lại có tin một cơn bão sắp đổ bộ vào miền Trung nên anh em chúng tôi không có điều kiện để bay thử vào Đồng Hới như đã dự định.

Sáng 15 tháng 9 năm 1973, tổ lái chúng tôi đưa chiếc An-24 mang số hiệu VN - 1094 thực hiện chuyến chuyên cơ đặc biệt đưa chủ tịch Fidel cùng Đoàn đại biểu Chính phủ Cu Ba và Thủ tướng Phạm Văn Đồng vào tuyến lửa. 9 giờ 40 phút, máy bay cất cánh. Theo đúng lịch trình, 11 giờ kém 15 phút chúng tôi đã có mặt tại Đồng Hới. Rất may, thời tiết hôm ấy thật đẹp, điều kiện khí tượng lý tưởng để chúng tôi thực hiện cú đáp nhẹ nhàng xuống sân bay dã chiến với đường băng ngắn và hẹp. Một sân bay mà ngài đại sứ Cu Ba Vivo nói vui: "Không có tháp điều khiển mà chỉ có những đống gạch vụn". Máy bay dừng hẳn, ô tô đón đoàn đi vào Quảng Trị. Sau khi kiểm tra, niêm phong, ngụy trang máy bay, chúng tôi được đón về Giao Tế của tỉnh Quảng Bình. Ngày ấy, Đồng Hới rất ít ngôi nhà nguyên vẹn, ngoài khu Giao Tế mà chúng tôi được ở. Đã vào mùa thu, nhưng thời tiết nơi đây vẫn nóng kinh khủng, mà nước lại rất hiếm. Tuy vậy, anh em chúng tôi rất vui vì đã thực hiện chuyến bay an toàn. Tổ lái được thông báo sẽ ở lại chờ đoàn thực hiện xong chuyến thăm và hội đàm với Chính phủ cách mạng lâm thời Miền Nam Việt Nam rồi sẽ bay ra. Nhưng đột nhiên chỉ ngày sau đó, tổ bay nhận lệnh đưa Đoàn trở ra Hà Nội.

Với tư thế sẵn sàng, anh em nhanh chóng trở lại sân bay, tra nạp nhiên liệu, kiểm tra kỹ thuật cho chuyến bay trở ra. Sau này, chúng tôi mới biết, do tình hình Chi Lê căng thẳng, nên Chu tịch Fidel Catro phải về nước sớm, khiến cho chuyến thăm tuyến lửa của Ông cũng chưa thực sự được trọn vẹn. Hạ cánh xuống Sân bay Gia Lâm, chúng tôi lại nhận được một bất ngờ khác, đích thân Đại tướng Võ Nguyễn Giáp đã ra tận cầu thang máy bay đón Đoàn và chúc mừng tổ lái hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Đại tướng dẫn Fidel lần lượt bắt tay từng thành viên tổ bay, Ngài Chủ tịch Fidel Catro cảm ơn anh em đã vượt qua mọi khó khăn để thực hiện chuyến bay an toàn, để Ông và Đoàn đại biểu của nhân dân Cu ba được vào tuyến lửa Quảng Trị, được trực tiếp đến vùng đất mới giải phóng của Việt Nam, Ông chúc chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ, giành nhiều thắng lợi, chúc đất nước Việt Nam sớm được thống nhất.

Theo đề nghị của tổ bay, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Fidel đã vui vẻ đứng chụp ảnh lưu niệm cùng anh em chúng tôi, bức ảnh được chụp ngay chân cầu thanh chiếc chuyên cơ An-24 mang số hiệu VN-1094, ghi rõ nét mặt rạng ngời trên khuôn mặt mọi người. Bức ảnh đó vẫn được lưu giữ trang trọng trong phòng truyền thống của Đoàn bay 919, như nhắc nhở mọi người nhớ về những lần thực hiện những chuyến bay chuyên cơ trong tháng ngày gian khó.

Bài, ảnh: NGUYỄN TRUNG THÀNH